Hippolytus (Antik Yunanca: Ἱππόλυτος, Hippolytos ya da Hippolütos ya da Hippolitos), Euripides‘e ait bir oyundur. Oyun, efsanevi Atina kralı Theseus‘un karısı Phaidra‘nın, üvey oğlu Hippolytos’a olan yasak aşkını konu alır. Oyun ilk olarak MÖ 428 yılında, Atina Dionysia Şehir Festivali‘nde sahnelenmiştir. Bir üçlemenin parçası olarak birincilik ödülü kazanmıştır. Metin, günümüze kadar ulaşan Euripides oyunlarından biridir.
Euripides, aynı efsaneyi ilk olarak, kayıp olan ve günümüze sadece parçalar halinde ulaşan Hippolytos Kalyptomenos (Peçeli Hippolytus) adlı önceki bir oyununda ele almıştır. Bu kayıp oyun hakkında bilinenler, diğer antik yazıların atıflarına dayanmaktadır. Kayıp oyun ve günümüze ulaşan oyunun adı da Hippolytos’tur. Ancak ikisini ayırt etmek için geleneksel olarak Hippolytus Kalyptomenos ve Hippolytus Stephanophoros (Çelenk taşıyan Hippolytus) isimleri verilmiştir.
Kayıp oyunda, muhtemelen, Phaedra yasak aşkına direnmeden, kendini üvey oğlu Hippolytos‘a sunduğu için, Atinalılar rahatsız olmuştur. Phaedra’nın karakterindeki böyle bir zayıflık, Hippolytos’un ahlaki yaklaşımını daha az etkili bir şekilde betimlemesine neden olmuş olabilir. Belki de bundan dolayı, Euripides, M.Ö. 428’de, Dionysos Festivaline Phaedra’nın Afrodit’e elinden geldiğince direndiği hikâyenin ikinci bir versiyonunu sunmuştur. Bu versiyon günümüze kadar ulaşmıştır.
Ayrıca bakabilirsiniz: Hippolytos ve Phaedra
Karakterler
- Theseus – Atina Kralı
- Phaedra – Girit prensesi ve Theseus’un karısı
- Hippolytos – Theseus’un Amazon kraliçesinden olan oğlu
- Artemis – Bekaret ve av tanrıçası
- Afrodit – Güzellik ve aşk tanrıçası
- Dadı – Phaedra’nın dadısı
- Koro
- Ulak
Oyun Özeti
Hippolytos Oyunu, Mora Yarımadası’nın kuzeydoğusunda bir sahil kasabası olan Troezen‘de geçer. Atina kralı Theseus, amcasını ve oğullarını öldürdükten sonra bir yıllık gönüllü sürgün cezasını çekmek için Troezen’e gelmiştir. Troezen, Theseus’un doğup büyüdüğü yerdir ve annesinin memleketidir. Theseus’un gayrimeşru oğlu Hippolytos, Theseus’un Amazon Hippolyta‘ya tecavüzü sonucu dünyaya gelmiştir. Hippolytos çocukluğundan beri, Troezen kralı Pittheus tarafından eğitilmektedir.
Oyunun açılışında Aşk Tanrıçası Afrodit, Hippolytos’un iffet yemini ettiğini ve kendisine saygı göstermeyi reddettiğini açıklar. Bunun yerine av tanrıçası Artemis‘i onurlandırır. Bu durum Afrodit’in Hippolytos’tan intikam almak için bir plan başlatmasına neden olur. Hippolytos iki yıl önce Atina’ya gittiğinde Afrodit, Theseus’un karısı Phaedra’nın, üvey oğlu Hippolytus’a aşık olmasına neden olmuştur.
Hippolytos yandaşlarıyla birlikte görünür ve iffetli bir tanrıça olan Artemis‘in heykeline saygı gösterir. Bir hizmetçi onu Afrodit‘i küçümsemesi konusunda uyarır, ancak Hippolytos dinlemeyi reddeder.
Troezen’in genç evli kadınlarından oluşan koro içeri girer. Theseus‘un karısı Phaedra‘nın üç gündür nasıl yemek yemediğini ve uyumadığını anlatır. Phaedra hasta bir halde dadısıyla birlikte sahneye çıkar. Acı dolu bir tartışmadan sonra Phaedra sonunda neden hasta olduğunu itiraf eder: Hippolytos’u sevmektedir. Dadı ve koro şok olur. Phaedra, Theseus’u rezaletten kurtarmak için açlıktan ölmek ve onurunu korumak zorunda olduğunu açıklar. Ancak dadı çabucak söylediklerini geri alır ve Phaedra’ya onu iyileştirecek sihirli bir tılsımı olduğunu söyler.
Dadı, Hippolytos‘a kimseye söylememesi için yemin ettirdikten sonra, Phaedra’nın arzusunu anlatır ve Hippolytos‘a kadına karşılık vermeyi düşünmesini önerir. Hippolytos öfkeli bir tiratla tepki verir ve babası Theseus’u gelir gelmez her şeyi anlatmakla tehdit eder. Phaedra başına bir felaket geldiğini anlar. Koroya gizlilik yemini ettirdikten sonra içeri girer ve kendini asar.
Theseus, bu esnada saraya geri döner ve karısının ölü bedenini bulur. Koro gizlilik yemini ettiği için Theseus’a karısının neden kendini öldürdüğünü söyleyemez. Theseus, Phaedra’nın cesedinin üzerinde, Hippolytos tarafından tecavüze uğradığını iddia eden bir mektup bulur. Öfkelenen Theseus, oğlunu kendi elleri ile öldürmek istemez. Bu yüzden, bir zamanlar ona üç dilek hakkı tanımış babası Poseidon‘un, oğlu Hippolytos‘u öldürmesini diler. Ayrıca, oğlunu sürgün ettiğini duyurur.
Hippolytos içeri girer ve masum olduğunu söyler. Ama ettiği bağlayıcı yemin yüzünden gerçeği söyleyemez. Ama hiçbir kadına cinsel arzuyla bakmadığını söyleyerek masumiyetini gururla savunur. Theseus oğluna inanmaz ve yine de onu sürgüne gönderir. Hippolytus oradan ayrılırken, eğer yalan söylüyorsa Zeus’un onu oracıkta öldürmesi gerektiğine yemin eder.
Bir haberci içeri girer ve Theseus’a korkunç haberi anlatır. Hippolytos krallığı terk etmek için arabasına binerken, denizden bir boğa kükreyerek atlarını korkutmuştur. Böylece, arabasını kayalıklara çarparak Hippolytos’u arkasından sürüklemiştir. Hippolytos, ölüm döşeğindedir. Haberci Hippolytos’un masum olduğunu iddia eder ama Theseus ona inanmayı reddeder.
Theseus, Hippolytos’un acı çekmesinden ve ölmek üzere olmasından memnundur. O anda, tanrıça Artemis ortaya çıkar ve Theseus’a kendi oğlunu öldürdüğü için öfkelenir. Ona gerçeği anlatır ve her şeyi Afrodit’in planladığını belirtir. Artemis tecavüz olmadığını, Phaedra’nın yalan söylediğini ve Theseus’un oğlunun masum olduğunu belirtir. Theseus bu açıklama karşısında yıkılır. Hippolytos, yaralı bir halde sahneye taşınır. Oyunun son anlarında Hippolytos babasını affeder, baba ve ardından Hippolytos ölür. Theseus’a da sevgili oğlunu öldürdüğü gerçeğini düşünmek kalır.
