Yakarıcılar (Suppliant Women), antik Yunan tragedya yazarı Euripides tarafından yazılmıştır. MÖ 423 yılında yazılmış olduğu düşünülmektedir. Eser, Euripides’in diğer trajedileri gibi klasik Yunan mitolojisi ve tarihinden bir kesiti ele alır.
Oyunda önemli bir tema, insanlığa ve toplumsal yükümlülüklere dair ahlaki ve dini yasalar arasındaki çatışmadır. Ayrıca, politika ve kişisel ahlak arasındaki gerilim, kadın ve erkek rolleri, aile bağları ve yurtseverlik gibi konular da işlenir.
“Yakarıcılar” sadece politik ve ahlaki soruları değil, aynı zamanda trajedi, acı ve kayıp gibi insan deneyimlerinin evrensel temalarını da ele alır. Euripides, karakterler aracılığıyla insani duyguları ve psikolojiyi detaylı bir şekilde tasvir eder ve böylece eserleri günümüzde bile geçerliliğini korur.
Euripides’in “Yakarıcılar” eseri, savaşın yıkıcılığı ve insani değerler konusunda zamanının ötesinde bir eleştiri getirmesiyle bilinir ve antik dünyadaki politik çatışmalarla ilgili güncel meseleleri sorgulayan bir eser olarak kabul edilir. Ancak eserin bazı parçaları zamanla kaybolmuş ve tam metin günümüze ulaşamamış olabilir.
Karakterler
- Ethra – Theseus’un annesi
- Theseus – Atina Kralı
- Koro – Argoslu soylu kadınlar
- Adrastos – Argos Kralı
- Eudne – Kapaneus’un
- İphes – Eudne’nin babası
- Çocuklar – Ölen Argosluların çocukları
- Thebaili Haberci
- Argoslu Haberci
- Athena
Özet
Sahne Eleusis’daki Demeter Tapınağında Ethra’nın prologuyla açılır. Ethra, tanrılara ülkesini mutlu kılması için dua eder. Korodaki kadınlar ülkelerini bırakıp ona yalvarmaya gelmiştir. Çünkü, Argos kralı Adrastos, damadı Polyneikes’in teşviğiyle, Oidipus’un mirasından pay almak için ordusunu savaşa götürmüştür ve savaşta, Kadmeia’da (Thebai) yedi cesur çocukları ölmüştür. Anneler evlatlarını kendi ülkerine gömmek isterken, zaferi kazanan Thebaililer tanrıların yasalarına karşı gelip buna izin vermemektedir. Kral Adrastos da buradadır ve gözlü yaşlı Ethra’dan oğlu Theseus’u kendilerine yardım etmesi için ikna etmesini dilemektedir. İşte bu yüzden Ethra, Demeter tapınağına buğdayla gelmiş ve Demeter ile kızına sunu yapmaktadır. Kadınların acısını dindirmek için, habercisini Theseus’u çağırmak üzere göndermiştir.
“Bilge oldukları için, kadınların her şeyi
erkekler aracılığı ile yapmaları icap eder.”
Koro, Ethra’ya yardım etmesi için yakarır. Oğulları İsmenon’da gömülmemiş halde yatmaktadır. Theseus sahneye girer ve annesine neler olduğunu sorar. Ethra, bu kadınların Kadmeia’nın yedi kapısında ölen komutanın anaları olduğunu söyler, kapıda iç çeken Adrastos’tur ve onun etrafındakilerde ölen komutanların çocuklarıdır. Adrastos olan biteni açıklar ve Theseus’un yardımını ister. Theseus da neden böyle bir sefere çıktığını sorunca, Adrastos damatları için olduğunu söyler.
Adrastos, Apollon’dan aldığı kehanete göre kızlarını bir yaban domuzu ve arslana vermelidir. Akraba kanı yüzünden ülkesinden kovulan Tydeus ile baba laneti yüzünden ülkesinden sürülen Polyneikes’i kavga ederken görünce, kehaneti onlara yormuş ve kızlarını bu iki yabancıyla evlendirmiştir. Adrastos, Polyneikes’in tahttaki hakkını gözetmek istemiş ama kahinlere danışacağına, Amphiareos’u ikna etmiştir. Şimdi yenilmiştir ve Theseus’un yardımını dilemektedir.
Theseus, Adrastos’u kehanetlere önem vermeyip, aldığı kararları eleştirir ve ona yardım etmek istemez. Adrastos buraya yargıç aramaya değil, yardım istemeye geldiğini söyler ve koro Theseus’a yalvarır. Theseus, annesinin üzülmesine üzülür. Kadınlarında arada bilgece şeyler söylediğini belirtir ve annesinin konuşmasına izin verir. Ethra, oğlunun Adrastos’a yardım etmesinin daha erdemli olacağını söyler. Böylece Theseus ikna olur. Thebailileri ilk önce ikna etmeyi deneyecek, başarısız olursa mızrak zoruyla ölüleri alacaktır. Ancak kendisi Atina halkına demokrasiyi getirdiği için önce Adrastos’u alıp kendi halkını ikna edecektir. Böylece sahneden Adrastos, Theseus ve Ethra çıkarlar.
Koro şarkıya başlar. Atlar besleyen Argos’un kralının, İnakhos’un ülkesine ün bağışlasa diye dua ederler. Pallas Athena’nın kendilerine yardım etmesini dilerler.
Theseus, Atinalı haberci ve Adrastos ile sahneye girer. Theseus, habercinin Thebai kralı Kreon’a gidip ölüleri teslim ederse, Erektheides (Atina) halkının her zaman onun dostu olacağını, aksi halde savaşacağını iletmesini ister. Şehir Theseus’un isteğini kabul etmiştir ve ordu Kallikhoron Tapınağı yakınında hazırlanmaktadır.
Thebaili bir haberci sahneye girer ve Kreon’un haberini iletmek için kralın kim olduğunu sorar. Theseus, buranın halkının özgür olduğunu ve tiran olmadığını söyler. Haberci, Kreon’un söylediklerini iletir: Atina’nın Adrastos’a yardım etmemesini istemektedir. Theseus, ölülerin gömülmesinin Panhelenizm için önemli olduğunu söyler; ölenlerin bedeni toprağa, ruhu havaya karışmalıdır. Eğer buna izin vermezlerse, Yunanistan’ın düzenini bozacaklardır. Haberci bunları ileteceğini söyler, ama Spartoiler onu bekliyor olacaktır. Haberci sahneden çıkar. Theseus, Adrastos’un burada kalmasını ister çünkü kendisi adalet uğruna savaşacaktır. Bu yüzden sahneden çıkar.
Koro yine ağıt yakar. Argoslu haberci sahneye girer. Zeus’un şimşeğiyle küle çevirdiği Kapaneus’un kölesidir kendisi ve Theseus’un zaferini bildirmeye gelmiştir. Haberci esir olduğu Elektra kulesinden savaşı izlemiştir. Theseus’un sağ kanadında Kekropia’lılar vardır. Savaş arabalarında Paralos (Attika kıyılarında oturanlar) bulunmaktadır. Önlerinde Kadmos halkı vardır ve gerilerinde Amphionas’ın yaptığı surların önünde ölüler yatmaktadır. Theseus yine ölüleri talep eder ama Kreon onu dinlemez, savaşı başlatır. Theseus’un sol kanadı kaybetmeye başlamıştır, Spartoiler yani ejder dişinden doğan Kadmoslular çok güçlüdür. Theseus, halkını övüp Kranaideslilere cesaret verir. (Attika’nın ilk kralı Kranaos’un soyundan gelenler) En sonunda Theseus savaşı kazanır. Şehri alabilecekken, buraya sadece ölüleri almaya geldiğini hatırlar. Adrastos ölüleri alıp almadıklarını sorar, ölülerin gömülmesiyle Theseus bizzat ilgilenmiştir.
Koro ve Adrastos, ölen liderlere ağıtlar yakarlar. Theseus ölülerle gelir ve böylece Adrastos ölen liderleri ona tanıtmaya başlar. Kapaneus alçakgönüllü biridir. Eteoklos ise (Euadne’nin kardeşi, İphes’in oğlu) ona altın hediye eden dostlarını kabul etmeyecek kadar onurludur. Üçüncüsü ise Hippomedes’in oğludur. Avcılıktan hoşlanır, cesurdur. Dördüncüsü Atalanta’nın oğlu Parhenopaios’tur ve yabancıdır, buna rağmen Argos’u savunmuştur. Beşincisi ise Tydeus’tur. Konuşmada iyi değildir ama savaşmada iyidir. Kardeşi Meleagros’un bilgisinden yoksundur.
Theseus, Oikleus’u oğlu Amphiaraos’u savaş arabası ile yer altına çekmelerinin onun iyi ününü gösterdiğini belirtir. Ayrıca, Polyneikes, kendi isteğiyle Thebai’yi terk edip Argos’a sığınmadan önce Theseus’un misafiri olmuştur. Polyneikes’e ayrı bir mezar yapmak istemektedir. Adrastos, liderlerin çocuklarını getirtmek ister ama Theseus çocukların cesetleri görmesini istemez. Böylece ölülerle birlikte Adrastos da çıkar.
Koro ağıda başlar. Doğum tanrıçası Artemis, çocuksuz kadınlara düşmandır ve bu kadınlar çocuklarını kaybetmiştir. Kapaneus’un mezarı yakınında kaya üzerinde karısı Euadne sahneye çıkar. Euadne, Bakkhalar gibi çılgınlarca bağırarak kocasının cenazesine gelmiştir. Onunla aynı mezarda buluşup, eziyetli hayatını sona erdirecektir. Euadne’nin babası İphis sahneye girer. İphis, savaşta ölen oğlu Eteoklos’un cesedini almaya ve Kapaneus’un karısı olan kızı Euadne’yi aramaya gelmiştir. Euadne kendini ateşe atar ve öldürür. İphis hem oğlunu hem kızını kaybetmiştir.
Ölen babalarının küllerini taşıyan çocuklar gelirler ve koroyla ağıt yakarlar. Çocuklar, babalarının intikamını almak istemektedirler. Adrastos, Theseus’a yardımları için teşekkür eder, ihtiyacı olduğunda onun yanında olmaya söz verir. Sahneye Athena girer. Adrastos tiran olduğuna göre, Danaidlerin ülkesi Argos adına yemin etmelidir ve Theseus ile ülkesini her zaman korumalıdırlar, eğer bu yemini bozarlarsa başlarına kötü şeyler gelecektir. Yemin töreninin nasıl olacağını tarif eder. Aigialeus ve Diomedes büyüdüklerinde babalarının intikamını alacaklardır.
Theseus ve Argoslular Athena’nın dediklerini kabul ederler.
