Peter Paul Rubens 1582’de ilk olarak uzaktan akrabası olan manzara ressamı Tobias Verhaecht’in yanına çırak olarak girdi. Rubens kısa bir süre onun atölyesinde çalışarak manzara oluşturmanın temellerini öğrendi. Bu dersler birçok çalışmasını etkileyecekti, çünkü resimlerinin çoğunun arka planları kompozisyonda önemli bir rol oynamaktadır. Rubens daha sonra, bolca nü ve Flaman yaşamının sınırsız görüntüleriyle mitolojik sahneler resmetmesiyle tanınan portre ressamı Adam van Noort’un yanında dört yıl çıraklık yaptı. Rubens kendi atölyesini kurmadan önce, 1594’ten 1598’e kadar Otto van Veen ile çalıştı.
Rubens 1610’da Anvers’te kendine ait bir atölye açtı ve aynı zamanda Brüksel’de Arşidük ve Arşidüşes’in saray ressamı olarak hizmet verdi. Rubens’in tamamlanmış 400’e yakın eseri olduğu bilinmektedir.
1. Leucippus’un Kızlarına Tecavüz / The Rape of the Daughters of Leucippus
Tüm eserlerini karakterize eden lirizm, etkileyicilik ve duygusallık Rubens’in 1600-1620 yılları arasındaki mitolojik kompozisyonlarında zaten belirgindir. Bunlar genellikle Leucippus’un Kızlarına Tecavüz gibi güçlü, dünyevi eserlerdir.
Kral Leucippus’un iki kızı, Hilaera ve Phoebe, Artemis ve Athena’nın rahibeleriydi. Aphareus’un oğulları Lynceus ve Idas ile nişanlanmışlardı. Dioskori olarak da bilinen ikiz kardeşler Kastor ve Polluks, kızların güzelliklerinden etkilenip onları kaçırdılar. Idas ve Lynceus gelin adaylarını kurtarmaya çalıştı ve Kastor ile Polluksla çatıştılar. Ancak çatışma esnasında Idas, Lynceus ve Kastor öldü. Zeus’un oğlu olduğu için ölümsüz olan Polluks, Zeus’u ölümsüzlüğünü kardeşi Kastor ile paylaşmaya ikna etti.
Resimde silahlı savaşçılar çıplak kızları yakalarken ve at sırtında götürürken görülmektedir. Bu resmin kompozisyonu bir buketin çiçeklenmesi gibi yukarı doğru açılmaktadır. İki farklı diyagonal, esir ve saldırganın ayaklarının yan yana yerleştirildiği resmin tabanından yükselir. Cüsseler bu noktadan yukarı doğru çıkar ve birbirini takip eden denge noktalarında uyumlu bir şekilde dururken, çıplak kurbanların ışıltılı beyaz formları, kıllı tecavüzcülerinin bronzlaşmış, zırhlı bedenleriyle tezat oluşturur. Burada Rubens’in klasikçi ve Barok eğilimleri tamamen uzlaşır.
2- Samanyolunun Doğuşu / The Birth of the Milky Way
Herkül, Jüpiter’in bir ölümlüyle olan ilişkisinden doğmuştur. Babası tarafından sevilmesine ve korunmasına rağmen, karısı Juno tarafından reddedildi. Oğlunun ölümsüzlüğünü güvence altına almak için Jüpiter onu tanrıçanın kollarına yerleştirdi. Böylece tanrıça tavus kuşları tarafından çekilen arabasında uyurken onu emzirebilecekti. Herkül şevkle onu ısırdığında, Juno uyanıp onu sertçe yanından uzaklaştırdı. Göğsünden dökülen süt Samanyolu’na dönüştü. Sol tarafta, Jüpiter bakmaktadır. Kartalı ve şimşekleriyle tanınır. Rubens, Madrid yakınlarındaki küçük bir kraliyet sarayı olan Torre de la Parada için yaptığı bu resmi Titian’ın (y. 1485 – 1576) bir eserine dayandırmıştır, ancak tanrıçanın yüzü karısı Hélène Fourment’a aittir.
3- Jupiter ve Kallisto / Jupiter and Callisto
Rubens’in 1610’larda dini eserlerinde geliştirdiği kahramanca klasikçi üslup, klasik temalardan türetilen sahnelerde daha da uygun düşüyordu. Rubens 1612’den kısa bir süre sonra bu tür birçok konu resmetti. Bu resimlerdeki aksiyon, ön plana yerleştirilmiş ve açıkça vurgulanmış sınırlı sayıda figür tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu resimlere neredeyse kabartma benzeri bir görünüm kazandırmıştır. Rubens’in niyeti antik kabartma heykellerle bir karşılaştırma önermek olabilir.
Jüpiter ve Callisto, Rubens’in bu kabartma tarzında resmettiği pek çok seküler konudan biridir. Resmin konusu Ovidius’tan alınmıştır. Diana’nın perilerinin tanrıçanın kendisi kadar iffetli olması beklenirdi. Onlardan biri olan Callisto, perinin rızasını kazanmak amacıyla Diana kılığına giren Jüpiter tarafından baştan çıkarılmıştır. Callisto bu birliktelikten hamile kalmış; ancak gebeliğini gizlemeye çalışmıştır. Sonunda hamileliği fark edilince; Diana, Callisto’yu bir ayıya dönüştürüp köpekleri üzerine salarak cezalandırmıştır. Fakat Jüpiter onu tam zamanında cennete götürmüştür. Callisto, ünlü avcı Arkas’ın annesidir. Arkas, yıllar sonra, ayıya dönüşmüş annesi ile ormanda karşılaşmıştır. Tam onu vuracakken, Jupiter engel olmuştur. İkisini de yıldız olarak gökyüzüne yerleştirmiştir. Böylece “Büyük Ayı” ve “Küçük Ayı” takımyıldızları oluşmuştur. Kocasının bu trajediyi önlemesine kızan Juno, onları hiçbir zaman denize batmamak ile cezalandırmıştır.
Resimde, Diana şekline girmiş Jupiter’in Callisto’yu baştan çıkardığı sahneyi görmekteyiz.
4- Prometheus Bound
Prometheus Bound, Aiskhylos’a atfedilen, ancak Aiskhylos’un M.Ö. 456’daki ölümünden sonra bir başkası tarafından tamamlandığı düşünülen bir Yunan oyunudur. Prometheus Bound’un Aiskhylos tarafından bağlantılı bir üçlemede yazılan ikinci oyun olması mümkündür. Bunu Prometheus lyomenos (Prometheus Bağlanmamış) takip eder ve sadece birkaç parçası günümüze ulaşmıştır.
Oyunda Titan Prometheus, Zeus’a Kronos ve diğer Titanlar üzerinde egemenlik kurmasında yardımcı olmuştur. Ancak insanların savunucusu olup onlara ateşi ve sanatı vererek Zeus’u kızdırmıştır. Oyunun açılışında Zeus, Hephaistos, Kratos (Güç) ve Bia’ya (Kuvvet) Prometheus’u Kafkasya’da yüksek bir kayalığa çivilemelerini ve Zeus istediği sürece işkence çekmesini emretmiştir. Bu süre zarfında, bir kayaya zincirlenmiş Prometheus’un karaciğerini, bir kartal her gün yiyecek ama Prometheus’un karaciğeri kendini yenilediği için bu azap sonsuza dek sürecektir. Prometheus, bir tiran olan Zeus’a karşı çıkmayı, işkence çekeceğini bilmesine rağmen göze almıştır.
Peter Paul Rubens bu Yunan esinlerini hikâyeye kendi yorumunu getirmek için kullanmıştır. Klasik ya da mitolojik bir konuyu resmettiğinde, insan yaratılışını yüceltiyor, dünyanın güzelliği karşısında kendi sevincini ifade ediyordu. Prometheus Bound’da acı çeken bir kurbanı, Prometheus’u, ama aynı zamanda eziyete neden olan Kartal’ın güzelliğini tasvir eder.
Rubens’in yorumunda, devasa kartalın gagası Prometheus’un gövdesini yırtarak kanlı iç organlarını ortaya çıkarır. Kartalın pençeleri Prometheus’un sağ gözünü oyarken, sol gözü yırtıcı hayvana odaklanmıştır, bu da işkencenin farkında olduğunu gösterir. Sıkılı yumrukları, kıvranan bacakları ve karmakarışık saçları acı çektiğini göstermektedir. Yunanlılar karaciğeri zekâ, ruh ve yaşamın merkezi olarak gördükleri için işkence kaynağı olarak karaciğer seçilmiştir.
5- Medusa’nın Başı
Ünlü Flaman sanatçı Peter Paul Rubens, ikonik başyapıtı Medusa’yı 1617-1618 yılları arasında resmetmiştir. Gerçek tarihi bilinmemektedir. Tablo, Medusa’nın vücudundan kopmuş başının vahşi bir görüntüsünü tasvir etmektedir.
Medusa’nın kesik başı, yılanlı bukleleri korkunç bir şekilde kıvranırken, bir arazide taşlık bir çıkıntının üzerinde yatmaktadır. İç içe geçmiş yılanlardan bazıları birbirini ısırmakta, bazıları ise doğurmakta, Medusa’nın kanından damlalar ise başka küçük engereklere dönüşmektedir. Medusa’nın korkunç yüzü iri gözlü ve ölümcül bir solgunluktadır. Ön planda bir akrep, iki örümcek ve parlak benekli bir kertenkele görülür. Sağ arka tarafta zemin dik bir şekilde yükselmekte ve sol tarafta bir manzara görülmektedir.
Ovidius’a göre Medusa, Phorcys’in kızlarının en güzeliydi ve özellikle güzel saçları nedeniyle hayranlık uyandırıyordu. Ancak Minerva Tapınağı’nda Neptün tarafından tecavüze uğradıktan sonra tanrıça onun saçlarını korkunç yılanlardan oluşan bir yumağa dönüştürmüştür. Medusa’nın yüzüne bakmak insanı taşa çevirirdi. Bununla birlikte cesur ve becerikli Perseus, sadece kalkanındaki yansımasına bakmaya dikkat ederek Medusa uyurken ona gizlice yaklaştı ve başını kesti.
