Euripides tarafından yazıldığı düşünülen ancak yazarlığı tartışmalı olan “Resos” (Rhesus), Antik Yunan tragedya literatürünün bir parçasıdır. Euripides’in ölümünden sonra 4. yüzyılda yazıldığına dair teoriler vardır ve bazı uzmanlar oyunun Euripides’e ait olmadığını, belki de başka bir yazar tarafından yazıldığını öne sürerler.
“Resos”, Truva Savaşı’nın önemli bir bölümünü ele alır. Adını Truva’nın müttefiki olan Trakya kralı Resos’tan alır. Hikâye, Homeros‘un “İlyada” destanının bir kısmına dayanır ve Resos’un Truva’ya gelişini, savaşa katılışını ve hemen ardından Dolon’un hikayesi ile birlikte Odysseus ve Diomedes tarafından öldürülmesini anlatır. Bu olaylar, Truvalıların aleyhine bir dönüm noktası olarak görülür.
Yeni gelen Trakyalılar ötede, uzaktalar,
Homeros – İlyada 12.Kitap
kralları da var, Rhesos, Eioneus’un oğlu,
görmedim onun atları gibi güzel, iri atlar,
giderler yel gibi, kardan beyazdırlar.
Arabası altınla, gümüşle işlenmiş, çok güzel.
Kocaman silahları var ki, görme, hep altın,
sanki insanlar için değil, tanrılar için.
Oyun, döneminin diğer tragedyalara göre daha az kompleks karakterler ve konular içermesiyle bilinir. Klasik Yunan tragedya yapısını takip eder: Prolog, parados, epeisodion, stasimon ve eksodos gibi bölümler içerir. Ancak, olay örgüsünün basitliği ve stilistik özellikleri, bazı araştırmacıların bu oyunun gerçekten Euripides tarafından yazılıp yazılmadığı konusunda şüpheye düşmelerine neden olmuştur.
Euripides’in klasik tragedyalarda işlediği insan doğası, tanrı-insan ilişkisi ve kader gibi temalar “Resos”da da karşımıza çıkar. Ancak, bu eser diğer eserlerine kıyasla Euripides’in genel oyun yazarlığı kariyeri içinde daha az tanınır ve daha az incelenmiştir.
Karakterlerler
- Resos – Trakya Kralı
- Hektor – Truva Prensi
- Aineias – Truvalı Prens
- Dolon – Truvalı asker
- Odysseus – İthaka Kralı ve Yunan ordusunda komutan
- Diomedes – Argos Kralı ve Yunan ordusunda komutan
- Paris – Truva Prensi
- Athena – Tanrıça
- Musa – Esin perisi, Resos’un annesi
- Koro – Nöbetçiler
- Truvalı Haberci
- Resos’un Sürücüsü
Özet
Sahne Truvalıların ordugahında geceleyin açılır. Truvalıların ordugahı Argosların yakınındadır. Koro yani nöbetçiler Hektor’un odasına girerler ve onu uyandırırlar. Akha ordusu gece gece ateş yakmıştır. Hektor, onların kaçmaya başladıklarından şüphelenir, gece kaçmak bir avantajdır. Ancak koro kaçtıklarından şüphelidir. Argos ordusu ilk kez böyle yenilmiş ve gecesinde hiç yakmadıkları kadar büyük bir ateş yakmıştır.
Aineias sahneye girer. Hektor acele etmeleri gerektiğini, düşmanın kaçtığını ve kaçmadan önce onlara son bir ders vermeleri gerektiğini ona da söyler. Aineias, Hektor’un güçlü olmasına rağmen, aklının doğru düşünmediğini söyler. Argoslular pekala bir dümen çeviriyor olabilirler, hem bu hendekleri gece aşmak zordur hem de Akhaların gemilerini ateşe vermeye güçlü savaşçıları Akhilleus izin vermez. Aineias, bir casus göndermeyi teklif eder; böylece Argosluların gerçekten kaçıp kaçmadığını öğrenebilirler. Hektor bu teklifi kabul eder ancak Argoslular kaçıyorsa onlara saldıracaktır. Aineias onaylar ve sahneden çıkar.
Dolon sahneye girer. Casus olarak Argosluların yanına gidebileceğini söyler. (Dolon, eski yunanca hilebaz anlamına gelmektedir; kendisi Truvalı biridir) Hektor da adının anlamına rağmen onun ne kadar vatansever olduğunu belirtir. Ancak Dolon bu görevin karşılığında bir ödül ister. Hektor ona altın ya da kız kardeşlerinden birini önerse de kabul etmez. Argoslu köle ister kendine. Hektor bu sefer Oileus’un oğlu Aias’ı teklif eder ama kabul etmez. En sonunda Dolos, Akhilleus’un atlarını istediğini söyler. Akhilleus’un atlarını Poseiodon Peleus’a, Peleus da oğlu Akhilleus’a vermiştir. Hektor bu atları ona vereceğine söz verir ve sahneden çıkar.
Dolon, kurt postunu üzerine geçirip dört ayak üzerinde bir kurt gibi orduya sızacağını sonra ıssız bir yerde posttan kurtulacağını anlatır. Koro Hermes’in ona yol göstermesini diler ve Dolon da sahneden çıkar.
Koro monolog’a başlar. Truva surlarını yapan tanrı olan Apollon’a Dardanosoğulları yani Truvalıları koruması ve Dolon’un başarılı olması için yalvarır. Hektor tekrar sahneye girer, yanında çoban haberci vardır. Haberci Hektor’a Trakya Kralı Strymon’un oğlu Resos’un geldiğini bildirir. Hektor zamanında yardım etmediği için Resos’a ve ülkesine kızgındır. Koro ve haberci, Hektor’u Resos’u müttefik olarak kabul etmeye ikna eder. Koro, düşmanlık sözlerini Zeus’un kızı Adrasteia(Nemesis)’nın söylettiğini belirtir. Resos esin perisi Musa’nın ve Trakya’da bir nehrin tanrısı Strymon’un oğludur.
Resos sahneye girer ve Hektor’a ona yardıma geldiğini söyler. Hektor ikiyüzlü biri olmadığını belirterek ona kızar ve daha önceden yardıma gelmesini belirtir. Hektor ki onun Trakların büyük kralı olmasına yardım etmiştir, Truva ateş altındayken Resos’un bu kadar geç gelmesi doğru değildir.
Resos yardıma gelecekken Karadeniz’den İskitler saldırmıştır; bu yüzden Resos bu kadar geç gelmiştir. Hektor’a Akha ordusuyla savaşmak istediğini, hatta onları buradan sürdükten sonra Hellas’a gidip onları yok etmek istediğini de belirtir. Akhilleus ile de karşı karşıya gelmek istemektedir. Hektor, Akhilleus’u yenemeyeceğini ama komutanlarına kızgın olduğu için savaşmadığını anlatır ona. Akha ordusundaki diğer güçlü komutanlar ise Aias, Diomedes ve Odysseus’tur Hektor’a göre. Odysseus geceleyin Truva’daki Athena Tapınağına dilenci kılığına bürünüp gizlice girerek Palladion heykelini çalmıştır. Oldukça kurnaz biz adamdır. Resos cesur adamların böyle sinsice işler yapmaması gerektiğini söyler ve onu kendisi bizzat öldürecektir. Hektor, Resos ve ordusuna yol göstermek için onunla sahneden çıkar.
Truvaya yardıma gelen Kilikyalılar Adana’dan, Mysialılar Bursadan, Lykialılar Datçadan gelmiştir. Koro kendi arasında nöbetin kimde olduğunu tartışır ve koro sahneden çıkar.
Sahneye Odysseus ile Diomedes girer. Dolon, Diomedes ile görüşmüş ve şifrenin Phoibos olduğunu söylemiş, hem de Hektor’un döşeğinin yerini de tarif etmiştir. Ancak döşek boştur. Diomedes ile Odysseus, Dolon’un onlara tuzak kurduğundan şüphelenir. Odysseus, Hektor’u tanrılardan birini koruduğunu söyler; Diomedes ile buraya gelmişken Paris ya da Aineas’ın kafasını kesmeyi önerir. Odysses zaten Dolon’u öldürdüklerini belirtir. Sahneye tanrıça Athena girer. Athena, Resos’un geldiğini ve eğer Resos bu geceyi sağ geçirirse bütün Akha ordusunun yok olacağını söyler. Resos’un öldürüp onun beyaz kısraklarını da ganimet olarak almalıdırlar. Athena ayrıca Aleksandros’un (yani Paris’in) ordularında casus olduğunu öğrendiğini ve bunu Hektor’a haber vermeye gittiğini de söyler. Athena, Paris’e Afrodit gibi görünerek (Çünkü üç güzeller yarışmasında Paris, Afrodit’i en güzel seçmiştir) onu oyalayacağını söyler. Böylece Odysseus ile Diomedes sahneden çıkar.
Paris sahneye girer, Hektor’u aramaktadır. Athena ona Afrodit gibi görünerek; Hektor’un yeni müttefiğine yer ayarladığını ordu da bir sıkıntı olmadığını söyler. Truvalıları bizzat kendisi korumaktadır. Böylece Paris ona inanır ve içi rahatlamış olarak sahneden çıkar.
Koro ile Odysseus sahneye girer. Koro, Odysseus’a parolayı sorar aksi halde onu öldürecektir. Odysseus parolayı söyler ve ortalıktan sıvışır. Resos’un sürücüsü ağıtlar yakarak sahneye girer. Resos Truva’ya geldiği gün öldürülmüştür. Sürücü, koroya olanları anlatır. Trakya ordusu Hektor’un gösterdiği yere yerleşmiştir, bütün gün yürüdüklerinden de yorgundurlar ve herkes hemen uykuya dalmıştır. Truva üstün olduğu için güvende olduğunu düşünmüşlerdir. Ancak Sürücü bir sese uyanmış iki adamın dolandığını görmüştür, onlara bağırmış onlarda kaçıp gitmiştir. Hırsız olduklarını düşünerek tekrar uykuya dalmıştır ancak uyandığında Resos’u öldürdüklerini, atlarını çaldıklarını görmüştür. Kendisini de derin bir kılıç darbesiyle yaralamışlardır.
Hektor sahneye girer. Koroya yani nöbetçilere çok sinirlidir. Sürücü ise Hektor’u suçlar. Nasıl Truva ordusuna iki Argos sızıp da sadece Traklara zarar verebilir ki? Hektor bizzat kendisi atları istemektedir ona göre. Hektor ise bunu yapanın Odyseus olduğu söyler. Hatta Dolon’u öldürmüş olduğunu da tahmin eder, zira saatler olmuş ve Dolon dönmemiştir.
Musa, oğlu Resos’un cesediyle sahneye girer ve Odysseus ile Diomedes’e lanetler okur. Ayrıca Athena’nın da yardım ettiğini bildiğini söyler. Oğlunun sonunun Truva’da olacağını bildiğinden buraya gelmesini hep engellemeye çalışmıştır ama oğlu Resos, Hektor’a yardım etmek için yine de gelmiştir.
Hektor ordusuna hazırlanmasını emreder. Akhalarırn gemilerini yakmak için onlara saldıracaktır!
