Kumarbi Miti, Hitit mitolojisinde gök tanrısı Anu’yu devirip tahtı ele geçiren ve ardından tanrıların babası olarak bilinen Kumarbi’nin, rakibi Teşup ile olan mücadelelerini anlatır.
İÇERİK
Tanrı Kumarbi Kimdir?
Kumarbi aslen bir Hurri tanrısıdır ve Hurri panteonunda “tanrıların babası” olarak bilinir. Mezapotamya tanrısı Enlil ile eşdeğerdir. Kumarbi’ye odaklanan birden fazla mit bilinmektedir. Birçoğu, kendisi ve Teşup arasındaki krallık mücadelesini anlatan Kumarbi Döngüsü adı verilen metinlere aittir. Bu döngüdeki eserler: Doğum Şarkısı, LAMMA Şarkısı, Gümüş Şarkısı, Hedammu Şarkısı ve Ullikummi Şarkısı’dır. Bu eserlerin ortak noktası Kumarbi’nin oğlu Teşup’u yok etmek için verdiği mücadeleyi anlatır.
Kumarbi yeraltı tanrısı iken Teşup semavi gök gürültüsü ve şimşek tanrısıdır. Yani aralarındaki mücadele aslında iki ayrı dünyanın mücadelesini temsil eder.
Kumarbi Miti
Hitit mitolojisindeki en ünlü hikayelerden biri Kumarbi mitidir. Tanrı Kumarbi ve oğlu Teşup arasındaki mücadeleyi konu alır. Efsanenin kökenleri Hurri geleneğine dayanır. Hitit versiyonuna ait tabletler M.Ö. 13. yüzyıla tarihlenir.
“Doğum Şarkısı” olarak adlandırılan tablete göre Alalu göklerin kralıdır ve Anu isminde bir sakisi vardır. Ancak dokuz sene sonra Anu, Alalu‘ya isyan isyan ederek onu alaşağı eder. Böylece Anu göklerin kralı olurken, yeni saki Kumarbi olur. Dokuz sene sonra, Kumarbi tıpkı bir zamanlar Anu’nun yaptığı gibi ona isyan eder. Anu, Kumarbi‘den kaçmaya çalışırken Kumarbi onu yakalar ve cinsel organını ısırarak yutar. Böylece Kumarbi göklerin yeni kralı olur. Ama Anu‘nun cinsel organını yuttuğu için 3 tanrıya gebe kalır: fırtına tanrısı Teşup, Dicle nehri tanrısı Aranzah ve Taşmişu.
Ancak Kumarbi erkek olduğu için bu bir sorundur. Bu yüzden menilerinin bir kısmını Kanzura Dağı‘na doğru tükürür. Böylece dağ, Dicle Nehri tanrısını ve Taşmişu‘yu doğurur. Ardından Teşup‘un doğumu için bilge tanrı Ea‘ya danışır. Onun önerisi üzerine Kumarbi’nin kafatasından Teşup doğar. Kumarbi yeni doğan çocuk Teşup’u yutup yok etmek ister. Güneş tanrısı araya girerek bir bazalt taşı ile çocuğu değiştirir. Bu taş daha sonra Ea tarafından kutsanır.
YUNAN MİTOLOJİSİ İLE BENZERLİKLERİ
Kumarbi miti, Hesiodos‘un Theogoni‘sinde anlattığı Uranos, Kronos ve Zeus mitine benzerlikler gösterir. Anlatıya göre göklerin hakimi Uranos, oğlu Kronos tarafından tahtından edilir. Kronos babasının cinsel organını kesip denize atar. Aynı şeyin kendi başına gelmesinden korkan Kronos doğan çocuklarını yutar. Ancak karısı Rhea ve annesi Gaia, yeni doğan çocuk Zeus yerine ona bir kaya parçası yuttururlar. Böylece Zeus büyür ve babası Kronos’u tahtından eder.
Öte yandan Yunan Mitolojisi’nde Zeus, ilk karısı olan bilgelik tanrıçası Metis‘ten doğacak çocuğun kendisinden daha güçlü olacağını öğrenir. Bunu engellemek için Metis’i yutar. Yine de kafasından bilgelik tanrıçası Athena doğar. Tıpkı Teşup’un babasının kafasından doğması gibi.
KRAL SARGON HİKAYESİNE BENZERLİĞİ
Kumarbi miti, Akkad kralı Sargon’un hikayesi ile de benzerlikler gösterir. Efsanevi hikayeye göre Sargon aslında kral Ur-Zababa’nın sakisi yani şarap taşıyıcısıdır ve Sargon kralı devirerek tahta geçer. Tıpkı Anu ve Kumarbi’nin bir zamanlar kralının sakisi olup, onu devirdikleri gibi.
Ayrıca bakabilirsiniz: Telepinu Miti: Hitit Mitolojisindeki Kayıp Tanrı
KAYNAKLAR
[1] Azra Erkat, Hesiodos’un Eseri ve Kaynakları
[2] Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu
[3] Kumarbi: Wikipedia
