Kral Gyges, Lidya‘yı yönetmiş Mermnad hanedanının kurucusudur. Gyges’in kökeni hakkında Herodot‘un bahsettikleri dışında bir kayıt yoktur. Birçok tarihsel kayıtın ortak görüşü, Gyges’in Lidya kralı Candaules‘u devirerek iktidara geldiği yönündedir.
Kaynaklara göre Gyges Milet, Smyrna ve Kolophon şehirlerine saldırmıştır. Smyrna ve Milet’i fethedemediği için bir barış anlaşması yapmıştır. Yine onun döneminde Kimmerlerle savaşmıştır. İlk önce yardım için Asur sarayı ile iletişime geçmiş ama Asur’un vasalı olmayı reddettiği için askeri yardım alamamıştır. Bu yüzden Kimmerleri tek başına püskürtmeyi başarmıştır. Kimmerler Frigya‘yı yıktıktan sonra güç boşluğundan faydalanarak Troas bölgesini fethetmiş ve Lidyalıları buraya yerleştirmiştir.
MÖ. 664 yılında Kimmerler üçüncü kez ülkeye saldırdı. Böylece Sardes kentini ele geçirip yağmaladılar ve Gyges’i öldürdüler. Yerine oğlu Ardys geçmiştir.
Herodot’a Göre Gyges Efsanesi
Tarih boyunca antik yazarlar Gyges’in nasıl Lidya kralı olduğu konusunda çeşitli hikayeler yazmıştır. Hepsi Gyges’in Candaules‘u öldürdüğü ve onun duş eşi ile evlendiği konusunda ortaklaştır. Ancak bunu neden ve nasıl yaptığı konusunda hikayeler farklılaşır.
Tarihin babası Herodot‘a göre, Gyges kral Candaules’in askeridir. Kral, karısının güzelliği ile övünmeyi çok sever. Ama Gyges’in karısının güzelliğine inanmadığı kasınısına varır. Bu yüzden, akşam yatak odalarına gizlice girmesini ve karısını çırılçıplak görmesini önerir. Gyges bunun yakışık olmayan bir durum olacağını belirtmesine rağmen kralın buyruğuna uymak zorunda kalır.
O akşam kralın tarif ettiği yerden kraliçe soyunduğunda hayranlıkla izler. Odadan gizlice çıkmaya çalışırken kraliçe tarafından fark edilir. Ertesi gün kraliçe Gyges’i yanına çağırır. Bu olayın kocasının başı altından çıktığının farkındadır. Bu yüzden Gyges’e iki seçenek sunar: ya kral Candaules’i öldürecektir ya da Gyges infaz edilecektir. Gyges kendi hayatını kurtarmak için kralı öldürmeye razı olur.
O akşam Candaules uyuduğunda onu kalbinden hançerleyerek öldürür. Böylece krallık Gyges’e geçer. Krallığının yasal olması için Delfi‘ye değerli hediyeler göndererek kutsama ister.
Anlaşılan o ki Delfi kahini, Gyges’in krallığını kutsadı ama hanedanın beşinci nesilde düşeceğini bildirmeden geri durmaz. Bu soydan gelen beşinci kişi Kroisos‘tur. Gerçekten de Perslerle girdiği savaş krallığın yıkılmasına yol açacaktır.
Herodot ayrıca Gyges’in otuz sekiz yıl hüküm sürdüğünü de belirtir.
Platon’a Göre Gyges Efsanesi
Ferrara , 16. yüzyıl
Gyges’ten bahseden öteki önemli isim Platon‘dur. Platon, hikayeye Yüzüklerin Efendisi tadı eklemeyi ihmal etmemiş.
Ona göre, Gyges bir çobandır. Bir gün deprem olur ve kaya üzerinde bir mağaranın açıldığını fark eder. Bu mağaraya girdiğinde mağaraya gömülmüş eski dev bir kralın parmağındaki yüzüğü keşfeder. Bu yüzüğü taktığında görünmez olduğunu anlaması uzun sürmez. Böylece kraliçeyi baştan çıkarır ve kralı öldürüp tahtı ele geçirir.
Şamlı Nicolaus’a Göre Gyges Efsanesi
Şamlı Nicolaus ise bambaşka bir hikaye anlatır. Eski kralın güvendiği adamı Dascylus düşmanları tarafından öldürülür. Hamile karısı memleketi Frigya‘ya döner ve kocasının adını verdiği bir oğlan doğurur. Bu Dascylus’un da Gyges isimli bir oğlu olur.
Gyges büyüyünce Lidya’ya döner ve kısa sürede yetenekleri sayesinde kralın gözdesi olur. Bu yüzden kral onu yeni eşini alıp getirmesi için görevlendirir. Lakin Gyges, yolda kraliçeye aşık olur. Bu yüzden kralı öldürüp tahtı ele geçirir.
