İskitler gizemli ve büyüleyici bir halktı. Göçebeydiler ve bilinen hiçbir yazı bırakmadılar, ancak özenle hazırlanmış mezarları ve dövmeleri hikayelerinin bir kısmını ele verdi. British Museum’daki yeni bir sergi, vahşi görünümlü bir İskit savaşçısının yanağı boyunca uzanan bir yara izinin detaylarına kadar bu bilgilerin mümkün olduğunca çoğunu sunmayı amaçlıyor.
Bu makale bir çeviridir.
The Guardian, İskit savaşçısının mumyalanmış başının gerçek yüzünün neredeyse 2.000 yıl boyunca kilden bir maskeyle gizlendiğini bildiriyor. Yüz hatları, yüzünü örten boyalı maskeye yakından yansımaktadır.
Ancient Origins’ten Liz Leafloor İskitler hakkında kısa bir açıklama yapmıştır:
“İskitler, Orta Asya’dan Güney Rusya ve Doğu Avrupa’ya göç eden İran kökenli göçebe bir halktı. Bugünkü Kırım’ın bulunduğu bölgede güçlü bir imparatorluk kurdular ve savaştaki becerileri ve binicilikleriyle tanındılar. İskit şehirleri ya da yerleşim yerleri kalmamıştır, ancak mezar kurganları Moğolistan’dan Karadeniz’e kadar bulunabilir.”
Mumyalanmış İskit savaşçısının kafası ve aynı kafanın taranması sayesinde araştırmacılar adamın yüz hatları hakkında pek çok şey keşfetti. Örneğin, dişlerinin iyi durumda olduğunu, açık renkli bir bıyığı ve saçı olduğunu, kulağının delik olduğunu ve sol göz çukurunun köşesinden çenesine kadar uzanan bir yara izi olduğunu artık biliyorlar. Ayrıca beyninin kafatasından çıkarıldığı deliği de buldular.
Savaşçının başının korunması şaşırtıcı değil çünkü İskitler mumyalama konusunda yetenekliydiler. British Museum’un sergi öncesinde hazırladığı bir makalede de belirtildiği gibi, “İskitler bir tür mumyalama yöntemi kullanarak ölülerin görünümünü korumak için büyük çaba sarf etmişlerdir. Kafaya açtıkları deliklerden beyin maddesini çıkarıyor, vücudu kesip mümkün olduğunca yumuşak dokuyu çıkarıp yerine kuru ot koyuyor ve deriyi dikiyorlardı.” Bundan sonra organik malzemenin korunması işini donmuş toprak devraldı.
Margaret Moose, Ancient Origins için elit İskit gömülerinin doğasını anlatmıştır:
“İskitler yüksek statüdeki ölülerini kurgan ya da tümülüs adı verilen höyüklere gömerlerdi. Ölüler genellikle içi oyulmuş bir kütüğün içinde uyuyormuş gibi doğuya bakacak şekilde yatırılırdı. Mezar eşyaları arasında güzel giysiler, mücevherler, yiyecekler, esrar, el aynaları […] at takımları, yaylar, kılıçlar, kalkanlar, savaş arabalarının tamamı ve genellikle başka insanlar ve atlar bulunurdu.”
Atlar İskitler için çok önemliydi. Hayvanlar onlara süt, et, deri ve düzenli seyahat ve savaşa koşan okçular için ulaşım sağlıyordu. Ayrıca seçkinler için ölümden sonraki yaşamda da vazgeçilmez yoldaşlardı. Mevcut sergide yer alan ve İskitler için atların önemini gösteren bir eser, tepesinde bir koç başı ve boynuzları arasında bir yavru horoz bulunan keçe ve deriden yapılmış bir at maskesidir. At maskesinin tepesi boyunca altın varaklı balıklar yer almaktadır.
Savaşçının başı ve taranmış hali ile atın maskesi, British Museum’daki ‘İskitler: Antik Sibirya’nın Savaşçıları’ sergisinin bir parçasıdır. Bu eserler Rusya’nın St Petersburg kentindeki Hermitage müzesinden ödünç alınmıştır. Sergide yer alan diğer eserlerden bazıları şunlar: İskitlerin kenevir tüttürdükleri çadırlarda kullanılan çubuklar ve bir mangal, bir erkek başlığı, mobilyalar, dövmeli deri, peynir topaklarının konulduğu süslü bir deri çanta ve ustalıkla yapılmış altın plakalar.
Altın levhaların en ilginçlerinden biri, bir kadın tanrıyla birlikte ölü bir adamı, iki atın dizginlerini tutan bir adamı ve ağaca asılı bir sadağı tasvir etmektedir. British Museum’a göre “Bu sahne, ölen kişi ile yeraltı güçleriyle de ilişkilendirilen hayat veren ‘Büyük Ana’ arasındaki sembolik bir evliliğe işaret ediyor olabilir. Onların kutsal birlikteliği tüm canlıların ölümü ve yenilenmesi için gerekliydi.”
Hermitage Müzesi’nden ödünç alınan eserlerin yanı sıra Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Müzesi ile İngiltere’deki Ashmolean ve Kraliyet Koleksiyonu’ndan da parçalar sergileniyor.
