İtalyan ünlü ressam Raffaello’nun en bilinen ve içinde kaybolacağınız cinsten bir tablo olma
özelliğini gösteren Atina Okulu isimli tablosunun orijinali İtalya – Vatikan’da bulunmaktadır.
Bu İçerikte Okuyacaklarınız
Atina Okulu Tablosunda Kimler Var?
“Atina Okulu” tablosu, yaklaşık olarak 1509-1511 yılları arasında yapılmış ve dönemin yani
Rönesans’ın ruhunu antik Yunan düşüncesi ile muhteşem bir derinlik ile harmanlamayı
becermiştir. Dinamik bir anlatımın yanı sıra detaylıca tasarlanmış ve modellenmiş, anlamını
çok net bir şekilde koyan, güçlü bir etkiyi içinde barındırmaktadır. Perspektif, kompozisyon ve
anatomi bilgisini esere başarıyla yansıtan Raffaello bu süreci hem mimaride ve hem de plastik
eserlere yansıtmıştır. Tablodaki figürlerin bir akıl yürütme sürecinin bir parçası içerinde görev
aldığı o kadar belli ki.
Platon ve Aristoteles | Atina Okulunda Kimler Var?
Ana karakterler, resmin tam ortasındaki Platon(1) ve Aristoteles’ten(2) oluşmaktadır. Platon sağ ayağı önde adım atarken sağ elinin parmaklarıyla gökyüzünü göstermektedir. Hakikatin idealar dünyasında olduğunu anlatmaktadır. Uzun gri sakallı. Sol elinde Timaeus adlı kitabını tutuyor, sağ eliyle yukarı doğru işaret ediyor. Gerçek bilginin idealar dünyasında olduğuna işaret ediyor. Öğrencisi Aristoteles ise hakikatin yeryüzünde yani burada olduğunu göstermek için sağ eli ile yeri yani bu dünyayı göstermektedir. Aristoteles’in giydiği giysilerde toprak ve deniz renginde olması bilinçli olarak tasarlanmıştır. Sol elinde ise Etik kitabını tutmaktadır.
Bu farklı hareketler, biri düşünülür diğeri duyulur var olanlar dünyasına işaret eden iki filozofun felsefi fikirlerini özetlediği görülebilecek farklı bakış açılarına işaret etmektedir. Perspektif sayesinde yaratılan Platon ve Aristoteles vurgusundan ışınsal olarak dağılan figür hareketli bir görüntü oluşturmaktadır. Ayrıca tüm figürler kendi aralarında entelektüel bir tartışmanın içerisinde olduğu anlatılmaktadır.
Apollon ve Athena
Solda Platon’la birlikte bu dünyayı aşan idealizm ve metafizik ile ilgilenen filozoflar varken sağda Aristoteles’le birlikte doğa ve insan işleriyle ilgilenen filozoflar bulunmaktadır. Sanatın koruyucu tanrısı Apollon‘un (A) ve bilgeliğin koruyucu tanrıçası Athena’nın (B) yan yana duran devasa figürleri de dâhil olmak üzere klasik heykellerle süslenmiştir. Mimari, doğrusal perspektif kullanılarak açıkça düzenlenmiştir. Ortogonal çizgiler tonozun yanı sıra döşemenin taş işçiliği boyunca uzanır.
Her biri fiziksel özellikleri, kostümleri ve duruşlarıyla ayrı bir karakter olarak sunulan düzinelerce figür. Birçoğu yoğunlaşmış ve enerjik bir sohbet halindeyken, diğerleri daha dalgın ve mekân içinde psikolojik olarak izole edilmiş görünüyor.
Sokrates, Aeschines ve Ksenophon | Atina Okulunda Kimler Var?
Sol tarafta Sokrates (5) de yer almaktadır. Etrafındaki figürlere bir argümanı savunurken parmaklarıyla işaretler yaparak Sokratik öğrenme yöntemini canlandırmaktadır. Basık burnu ve kel başı ile yeşil uzun bir tunik giymekte. Sokrates’in hemen yanında Antik Yunanda önemli devlet adamlarından Aeschines (6) bulunmakta. Onun yanında ise Sokrates’in öğrencilerinden biri olan Anabasis eserini yazan ünlü tarihçi Ksenophon (7) durmaktadır. Sokrates’in hemen karşısında sol eli kılıcının kabzasında miğferli figür ise Sokrates’in öğrencilerinden Atina komutanı Alcibiades (8) bulunmaktadır.
Sağ ön planda Öklid (15) elinde pergellerle bir grup öğrenciye bir teoremi gösterirken görülüyor. Freskin bir diğer önemli yönü de Raphael’in resme bazı çağdaşlarını dâhil ettiğine inanılmasıdır. Örneğin, Öklid figürünün mimar Bramante’nin bir portresi olduğu öne sürülmüştür. Grubun her bir üyesi, matematikçinin anlattıklarını anlamaya başladıkları farklı bir anı göstermektedir; jestleri ve yüz ifadeleri her birinin sürecin farklı bir aşamasında olduğunu göstermektedir.
Bu bölümde dört önemli Filozof bulunmakta. Pisagor (12) sol altta oturmuş yazı yazarken, genç bir figür elinde bir armonik skala resmi tutmaktadır. Hemen onun çalışmasına bakan ikinci öğretmen olarak bilinen İbn Rüşt (10) ve doğa filozoflarından Anaksimandros (11) dikkatlice Pisagor’un yazdıklarını inceliyor. İskenderiye ekolünün en önemli kadın filozofu Hypatia (13) ise beyaz bir elbise içinde ayakta tabloyu izleyenlere bakmaktadır.
Sinop’lu Kynik filozof Diogenes (3) resmin ortasına doğru basamaklara yayılmış olarak görülüyor. Hiçbir şeyi umursamamasını en iyi bu şekilde anlatılabilirdi sanırım. Bacaklarının rahat duruşu, mavi giysisi üzerine yayılmış durumda.
Ön planda, başını ellerinin üzerine koymuş olan figür Herakleitos (4) olarak betimlenmekte. İlkçağ Antik Yunan felsefesinin köşe taşlarından bir olan Herakleitos muhtemelen Raphael çağdaşı Michelangelo’nun portresi olarak tasarlamış.
Batlamyus ve Strabon
Tablonun en sağında, dört figür hararetli bir tartışma yaptığı görülüyor. Elinde bir küre, başından bir taç ve turuncu uzun elbisesi ile bize sırtı dönük figürün matematikçi ve coğrafyacı Batlamyus (Ptolemy) (16) olduğu ve hemen karşısında ise sağ elinde bir küre tutan sakallı figürün ise coğrafyacı Strabon (17) veya Zerdüşt Peygamber olduğu düşünülmekte. Sahnenin en sağında beyaz elbise ve şapkası ile sahneye giren figür eserlerinden hiç birinin günümüze ulaşmadığı sadece edebiyat metinlerinden ünlü bir Antik Yunan ressamı olduğu bilinen Protogenes (19) olduğu düşünülmekte. Bu üç figür arasında Raffaello’nun (18) doğrudan izleyiciye bakan bir otoportresini görüyoruz. Sanki biz tabloyu incelerken yüzümüzde oluşan duyguları görmek ister gibi bize bakıyor. (Benzerliği yaratmak için aynada kendine bakarken yaptığı düşünüyor).
Tablonun en solunda alt köşesinde, beyaz kıvırcık sakalıyla Stoa okulunun kurucusu Kıbrıslı Zenon bulunmakta. Hemen onun önünde mavi giysisi ile bir kaide üstünde dikkatlice kitap okuyan hazcılığın temsilcisi insan ruhunun sakin, huzurlu ve ahenk içinde olmasını savunan Epiküros (22) bulunmakta. Bir bebek ile kaidenin üzerindeki kitabı birlikte tutmakta.
Tablonun solunda Parmenides (14) bulunmakta, bir taş kaidenin üzerine basarak, Öklid’in çalışmalarını elinde tuttuğu kitapla incelemekte. Evrende hareket yoktur diyen Parmanides ile Evrende sadece hareket vardır diyen Herakleitos’un yan yana resmedilmesi de çok ince bir ayrıntı.
Tabloda Athena heykelinin altında kimseyle ilgilenmeden etrafı izleyen figür ise Plotinus (20). Neo-platonculuğun kurucusu olarak kabul edilen Plotinus, İskenderiye okulunda eğitim almış ve hamallık yaparak geçimini sağlayacak kadar da alçak gönüllü bir karaktere sahiptir. Tabloda büyük bir dinginlik ile olanı biteni incelemekte.
“Atina Okulu” tablosu Rönesans’ın son derece zarif bir örneğidir. Genel olarak Atina Okulu, dönemin en önemli fresklerinden biridir. Sadece bu dönemin sanatından beklediğimiz yüksek düzeydeki teknik beceri ve estetik güzelliği göstermekle kalmaz, aynı zamanda görsel ve kavramsal biçiminin pek çok yönüyle çağın en önemli fikirlerini özetler.
Deniz Badem’i Academia üzerinden takip etmek için tıklayınız.
