Theogonia Özet, Hesiodos

Theogonia, Antik Yunan şairi Hesiodos tarafından MÖ 8. yüzyılda yazılmış bir şiirdir. Batı edebiyatındaki en eski eserlerden biri sayılır. Eserde, tanrıların kökenini ve dünyanın yaratılışını anlatan mitolojik bir hikâye yer alır. Hesiodos, o zamanlar bilinen dünya için bir yaratılış miti sunarak Yunan tanrılarının soy ağacını ve dünya düzeninin nasıl kurulduğunu detaylandırır. Bu eser, Zeus’un yükselişini ve Olimpos’un diğer tanrılarıyla olan ilişkilerini de içerir. Yunan mitolojisinin anlaşılmasında temel bir metin olarak kabul edilir.

Theogonia, aynı zamanda insanlık tarihindeki tanrı kavramının evrimini ve antik dünyanın düşünce yapısını yansıtarak kültürel ve dini pratikler üzerine derin bir etki bırakmıştır.

1. Musalara Sesleniş

Musalar; Zeus ile Eleuther yamaçlarının kraliçesi ve bellek tanrıçası Mnemosyne’in dokuz kızıdır. Zeus, Mnemosyne ile Pieria’da dokuz gece boyunca beraber olduğu için dokuz adet kısı olmuştur. İsimleri sırası ile; Klio (kutlamak, övmek — Tarih), Euterpe (hoşa giden — Dithyrambos şiiri, tragedyalar), Thalia (bitkisel gelişme, doğanın fışkırması — Komedi), Melpomene (Trajedi), Terpsikhore (Dans), Erato (Aşk Şiiri ve Lirik Şiir), Polymnia (çok ezgili, övgülü — pantomim), Urania (Astronomi) ve başlarında bulunan Kalliope (güzel sesli — Destansı Şiir) ’dir.

Hesiodos’un verdiği bilgiye göre Helikon Dağı’nda (Boeatia Bölgesi, Yunanistan) yaşamaktadırlar. Bu kızlar, Helikon Dağındaki Permessos, Hippokrene ya da Olmeios adı verilen havuzlarda yıkanırlar. Tanrılara övgüler okurlar. (At pınarı anlamına gelen Hippokrene, Helikon dağında, Musa’ların kutsal koruluğundaki bir pınardır. Kanatlı at Pegasos’un ayağını yere vurmasından fışkıran Hippokrene’nin çevresinde Musa’lar toplanır, ezgi söyler, hora teperler. Pınarın suyu ozanları esinlermiş.)

Musaların başında Kharitler(Üç Güzeller) ile Himeros(Cinsel İstek-Arzu) bulunur.

Zaten, Hesiodos da bu dağda çobandır ve ilk bölümde, Musaların yardımı ile bu eseri seslendirmeye başladığını belirtir. Onlara övgüler dizer ve ölümsüzlerin hikayesini en baştan anlatmalarını ister.

2. Yer — Gök Titanlar

İlk önce Kaos vardır, sonra Gaia(Toprak Ana), sonra Tartaros(yer altı), ardından Eros(aşk) oluşur. Sonra Kaos tek başına, Erebos(Yer altındaki Karanlık)’u ve Nyx(Yer yüzündeki Gece)’i doğurur.

Gaia, kendine eşit Uranos(Yıldızlı Gökyüzü)’u yaratır. Ardından Pontos(Deniz)’u yaratır.

(Azra Erhat’tan notlar: Nyks’le Erebos sevişip birleşirler, bu birleşmeden Aither’le Hemera, Esîr’le Gün, yani ışıksal varlıklar doğar. — Thegony’de nerede yazıyor bulamadım )

Ardından; Gaia, Uranos ile sevişerek Okeanos(okyanus), Koios(akıl), Hyperion(ışık), Iapetos (ölümsüzlük/zanaat), Theia (aydınlık), Rheia, Themis (adalet/düzen), Mnemosyne(Bellek), Phoibe(parlaklık), Tethys(yeraltı suları) ve Kronos(zaman) doğurdu. (Bu pasaj da bahsetmiyor ama on ikinci titan Krios (şans), daha sonra bahsedecek.)

(Azra Erhat’tan notlar: Yunan erken ilkçağının dünya görüşüne göre, yeryüzü yuvarlak ve yassı bir diske benzer, Okeanos bu diski çepeçevre sarar. Okeanos aslında bir deniz gibi değil, evrensel bir ırmak ve ırmakların babası olarak tasarlanır. Derin anaforlu, burgaçlı diye, nitelenmesi akan bir su olduğundandır. İnsan dünyanın ucuna doğru hangi yönden giderse gitsin Okeanos’Ia karşılaşır. Bu ırmak dünyanın batı, kuzey, doğu ve güneyinde aşılmaz bir sınırdır. Güneş tanrı Helios akşam Okeanos’a batar, ertesi sabah gene Okeanos sularından doğup yükselir. Batı Kızlarının bahçesi Okeanos kıyılarındadır. Sonraları coğrafya bilgileri artınca, Okeanos büyük denizlere, özellikle batıda Atlantik Okyanusuna verilen ad olmuştur.)

Gaia sonra Uranos’tan Kiklopları (tek gözlü devler) doğrurur: Brontes, Steropes ve Arges. Kikloplar, Zeus’a yıldırımı ve şimşekleri vermiştirler.

Sonra da Kottos, Briareus ve Gyes isimli yüz kollu devleri (HEKATONKHEIR) doğurur.

3. Afrodit’in Doğuşu

Uranos, çocuklarından iğrenir ve doğar doğmaz onları toprağın derinliklerine gömer. Gaia, kocasının yaptıklarından tiksinir ve ak çeliği yaratır ondan da bir tırpan yapıp oğullarını babasına karşı kışkırtır.

Sadece art düşenceli Kronos annesine destek çıkar. Böylece Gaia onu saklar ve Uronos’u alt etmek için planladığı oyunu anlatır. Uronos gece arzu dolu bir şekilde gelince, Kronos saklandığı yerden çıkar ve babasının hayalarını tırpanla kesip atar. Kesik hayadan fışkıran kanlar, Gaia(toprak) üzerine düşer ve Gaia öç tanrıçaları Erinyslere , devlere (gigantlar)ve orman perilerine hamile kalır. Denize düşen hayalardan ise ak köpükler çıkar ve Afrodit doğar. İlk önce Kythera(Çuha Adası, Yunanistan) uğrar ardından da Kıbrıs’a gider Afrodit. Bu yüzden Kytheralı ya da Kıbrıslı diye anılır. Aynı zamanda Philomedeia da derler, hayalardan türedi diye. Afrodit’e Himoros ve Eros takılır.

(Erinyeler: Alekto — öfkesi dinmez, barışmaz, uzlaşmaz , Tisiphone— adam öldürme suçlarının öcünü alan, Megaira)

4. Gece’nin Çocukları

Nyx; sırasıyla tanrıları/ruhları kimseyle beraber olmadan doğurur:

• Moros(ecel)
• Kara Ker (dişi tanrıça — şiddetli ölüme götüren ruh)
• Thanatos(ölüm)
• Hypnos (uyku)
• Oneiros (düşler)
• Momos (kınama ve alaycılık)
• Oizys (anksiyete, yas, depresyon)
• Hesperidleri (akşam ve gün batımının altın ışığı perileri / atlantides/Batılı Gece Kızları- okyanusun ötesindeki altın elmalara bakarlar)
• Moirai (Kader Tanrıçaları- Klotho, Lakhesis, Atropos)
• Nemesis(tanrının önünde kibir ve küstahlığa yenik düşenlere (hubris) karşı cezayı yürürlüğe koyan tanrıça — öç alma)
• Apate (ihanet)
• Philotes (kara sevda)
• Geras (ihtiyarlık)
• Eris (kavga)

Kavga tanrıçası Eris de aşağıdaki tanrıları doğrurur:

• Ponos (zorluk ve zahmet)
• Lethe (unutkanlık — Ölüler ülkesinde bir pınar olmuştur, suyunu içen ruhlar geçmiş yaşamlarını ve yeryüzünde çektikleri acıları unutup öyle girerler ölüler ülkesine. bknz Platon Devlet)
• Limos (açlık)
• Algos (acı/keder)
• Hysmine (savaş karmaşası)
• Makhe (savaş)
• Phonos (cinayet)
• Androktasia (insan öldürme)
• Neikos (kavga)
• Pseudea (yalanlar)
• Logos (söz kavgası)
• Amphillogia (çelişki)
• Dysnomie (kötü yasa-bozuk düzen)
• Ate (yıkım)
• Horkos (and, yalan yere yemin eden kişiye etki eden lanet — Horkos insanların başları üstünde uçuşur ve içtikleri andı tutup tutmadıklarını denetler. İnsan andını bozarsa, Horkos üstüne çullanır ve başına belâ olur.)

5. Deniz’in çocukları

Pontos, doğru sözlü Nereus’u yaratır.

(Azra Erhat’tan notlar: Nereus, bütün deniz tanrıları gibi biçim değiştirmek yetisine sahiptir. Herakles Nereus’tan Batı kızlarının bahçesine varmak için yolu sorunca, Deniz İhtiyarı cevap vermemek için bir sürü hayvan biçimine girer, Nereus kızları da yiğide yardım ederler ve babalarından istediği bilgileri nasıl alabileceğini öğretirler ona.)

Sonra Pontos, Gaia ile birleşerek Thaumas, Phorkys, Keto ve Eurybie’yi doğurur.

Nereus, Okeanos’un kızı Doris ile beraber olur ve elli kızları olur. (Bunlar Nereidler diye de anılırlar.) Sırasıyla: Ploto, Eukrante, Sao, Amphitrite, Eudore, Thetis, Galene, Glauke, Kymothoe, Speio, Thoe, Halie, Pasithee, Erato, Eunike, Melite, Eulimene, Agaue, Doto, Proto, Pherousa, Dynamene, Nesaie, Aktaie (kıyı kızı), Protomedeia, Doris, Panopeia, Galateia, Hippothoe, Hipponoe, Kymodoke, Kymatologe, Kyme, Eione, Halimede, Glaukonome, Pontoporeia, Leagore, Augore, Laomedeia, Polynome, Autone, Lysiannassa, Euarne, Psmathe, Menippe, Neso, Eupompe, Themisto, Pronoe, Nemertes.

(Azra Erhat’tan notlar: Denizin köpüklü dalgalarını, renklerini ve çeşitli hallerini simgeledikleri gibi bu kızlar, efsanelerde önemli yer tutup rol oynayan kişiler de çıkmıştır aralarından: Akhilleus’un anası Thetis bir Nereus kızı, Poseidon tanrının eşi Amphitrite de bir denizkızıdır. Nereus kızları, babalarıyle birlikte denizin dibindeki bir sarayda yaşarlar. Bu saray da Ege denizinde, Knidos, yani Tekirburnu açıklarındaki bir mağaradaymış. Orada altın tahtların üstünde otururmuş Nereus’un birbirinden güzel elli kızı. Su yüzüne pek çıkmazlarmış, Nereus kimi kez yüze çıkarmış, beline kadar. İşte o zaman, elli denizkızı, deniz yüzünde oynayan ve koro halinde türkü söyleyen bir dans ve ezgi çemberi, ya da çelengiyle sararlarmış onu çepeçevre. Nereus kızları günlerini iplik dokumak, nakış yapmak ve şarkı söylemekle geçirirler, dalgalarla oynaşırlar, yunus balıklan ve efsanelik deniz yaratıklarıyle birlikte yüzüp gezerlermiş.)

6. Ejderler Soyu

Pontos ile Gaia’nın oğlu Thaumas, Okeanos’un kızı Elektra ile evlenir. Bu birliktelikten aşağıdakiler doğar.

• İris (tanrıların habercisi ve gökkuşağı tanrıçası
• Harpyalar (Kapıp kaçıranlar anlamına gelir. Kadın yüzlü, kanatlı, sivri pençeli bir çeşit yırtıcı kuşlardır.) — Okypetes -Hızlı uçan ve Aello – Kasırga. (Not: Harpyaların üçüncüsü başka kaynaklara göre mevcuttur. Harpyaların çocuk kaçırdıkları ve ölü ruhları Hades’e götürdüklerine dair bir inanç vardır, bu mit Kstantos antik şehrindeki kabartmalara işlenmiştir — harpya kundaklanmış bebeği götürmektedir.)

Pontos ile Gaia’nın oğlu ve kızı olan Phorkys ile Keto’nun birleşmesinden dopanlar ise aşağıdadır.

• Ak saçlı Graialar (Kocakarılar) — Pemphredo ve Enyo

(Hesiodos anlatmaz burayı ama , kocakarıların tek dişi ve tek gözü varmış, değiş tokuş ederek kullanırlarmış, diğer hikayelere göre 3 tanediler ve üçüncünün adı da Dino’dur. Medusa ve Perseus hikayelerinde geçerler)

• Gorgolar — Sthenno, Euryale ve Medusa (Medusa ölümlüdür, diğer ikisi değildir. )
• Yılan — Altın koyunlara bekçilik eder

Medusa ve Poseidon beraber olur. Daha sonra Perseus, Medusa’nın kafasını keser ve kanından aşağıdakiler doğar.

• Pegasus — kanatlı at, Zeus’un sarayında yaşar
• Khrysaor — altın kılıç tuttuğu için bu ad verilmiştir, devdir.

(Azra Erhat’tan notlar: Pegasos Okeanos kıyılarında, onun sularından çıkma olduğu için bu adı almış; ayrıca bu kanatlı at pınar ve çeşme başlarında bulunmaktan hoşlanırmış. Bir gün ayağını yere vurarak Helikon dağının eteğinde Hippokrene, yani at çeşmesini meydana getirmiş.)

Khrysaor ile Okeanos’un kızı Kallirhoe’nin birlikteliğinden aşağıdakiler doğar.

• Üç kafalı Geryon — Herakles onu Erytheia’da öldürür. Burada Hesiod şu notları düşer, Orthos’u (köpek) ve Geryon’un sığırlarını güden çoban Erythion’u da Herakles öldürmüştür.
• Ejderha Ekhidna — Yarı bedeni genç kız, yarı bedeni yılandır. Hep genç kalır. Arima Ülkesindeki (Kilikya) bir mağarada yaşar.

Ekhidna ile Gaia’nın yarattığı ejderha Typhon birleşmesinden aşağıdakiler doğar.

• Orthos — Geryon’un köpeği
• Kerberos — Hades’in elli başlı köpeği
• Hidra — Lerna Bataklığındaki canavar. Hera onu Herakles’ten intikam almak için büyütmüştür. Herakles, Athena ve yeğeni İolaos’un yardımı ile onu öldürür.
• Khimaira– üç başlı (aslan,keçi ve yılan kafaları) söndürülmez ateş üfleyen, güçlü, hızlı, korkunç bir canavar. Pegasus ve Bellerophontes onu öldürmüştür.

(Azra Erhat’tan notlar: Ağzından ateşi fışkıran bu canavarın öldürülmesi daha ayrıntılı bir efsaneye göre şöyle olmuş : Bellerophontes Khimaira’ya saldırmak için Pegasos atına binmekle kalmamış, kargısının ucuna (ya da kullandığı oklara) kurşun koymuş, canavarın ağızlarından fışkıran ateşle eriyen kurşunlar etini dağlayıp yakmış, korkunç ejderha da böylece can vermiş. Bellerophontes efsanesi Anadolu’da Lykia denilen bölge ile ilişkilidir. Antalya’nın güneybatısmda bulunan eski Olympos (bugün Çıralı) kentinin arkasındaki dağda bugün bile Khimaira efsanesi yaşamaktadır, çünkü orada dağdan fışkıran doğal gaz — ki bugün bile yerinde ateş yanmakta ya da bir kibritle kolayca yakdabilmektedir — Khimaira’nın Bellerophontes’in eliyle kesilen dillerinden kalma alevlerdir denir. Sonraları Khimaira alevinin bulunduğu yere Hephaistos tapınakları yapılmıştır, bu tapınaklardan, sonraları da aynı yerde kurulan sunaklardan kalıntılar görülür.)

Ekhidna ve oğlu Orthos köpeği birleşimden aşağıdakiler doğmuştur.

• Phiks — Sfenks — Kadmosluların baş belası olduğunu söyler. (Çünkü Kadmoslular, Thebailidir ve bu şehre Sfenks musallat olmuştur. Bknz: Oidipus)
• Nemeia Aslanı — Hera yetiştirmiştir. Treton ve Apesos’ta hüküm sürer ve halkı kırıp geçirir. Herakles öldürür.

Gaia ve Uranos’un çocuklar ve titan olan Tethys ve Okeanos’un birleşimden ırmaklar doğmuştur. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Nil
• Alpheios: Yunanistan’da bir ırmak — Pelopones’de Elis ile Arkadya arasında (Bir hikayeye göre Artemis ile nymphalar kıyısında şenlik yaparken, Alpheios onlara yaklaşmak ister ama periler yüzlerini çamura boyararak kendilerini saklarlar. Ama Alpheios, peri Arethusa’ya tutulur ve onu Sicilya’ya kadar kovalar.)
• Eridanos: İstros’un kolu ya da İtalya’daki Po Nehri
• Strymon: Struma — Karasu, Bulgaristan, Yunanistan
• Maiandros — Büyük Menderes, Türkiye
• İstros — Tuna Nehri
• Phasis — Rioni, Gürcistan
• Rhesos — Trakya (Bakınız Resos, Truva Savaşı), Muhtemelen Skamandros’un bir kolu
• Akheloos — Yunanistan — Herakles’in karısına aşık nehir.
• Nessos — Yunanistan’da bir nehir (?) — Herakles’in karısına asılan ve dolaylı olarak Herakles’in ölümüne sebep olan Satir
• Rhodios — Çanakkale’de muhtemelen
• Haliakmon — İnce Karasu, Yunanistan
• Heptaporos — Nil için kulllanılan bir addı
• Granikos — Biga Çayı
• Aisepos — Gönen Çayı
• Simoeis — Dümrek Çayı, Çanakkale
• Peneios — Teselya, Yunanistan
• Hermos — Gediz
• Kaikos — Bakırçay
• Sangarios — Sakarya Nehri
• Ladon — Yunanistan
• Parthenios — Bartın Çayı
• Euhenos -Yunanistan
• Adreskos
• Skamandros — Kara Menderes, Çanakkale

7. Okeanos’un Kızları

Thetys ve Okeanos üç bin tane kıza sahip olmuştur. Bir ölümlünün hepsinin adını sayamayacağını da belirtir Hesiodos. Ancak en büyüklerinin ismini de sıralar.

Peitho, Admete, İanthe, Elektra, Doris, Pyrmno, Urania, Hippo, Klymene, Rhodea, Kallirhoe, Zeukso, Klytie, İdyia, Pasithoe, Pleksaure, Galaksaure, Dione, Melebosis, Thoe, Polydore, Kerkeis, Pluto, Perseis, İaneira, Akaste, Ksanthe, Petraie, Menestho, Europe, Metis, Eurynome, Telesto, Khryseis, Asia, Kalypso, Eurore, Tykne, Amphiro, Okyroe, Styks. (bold olanlar, kitapta tekrar isimleri geçenlerdir)

Dione, Homeros destanlarında Afrodit’in annesi olarak geçer ve kızı Truva Savaşı’nda yaralandığında onu iyileştirir.

8. Güneş Soylular

İlk on iki titandan olan Theia ve kocası Hyperion’un çocukları aşağıdaki gibidir.

• Helios (Güneş)
• Selene (Ay)
• Eos (Şafak)

(Azra Erhat’tan notlar: Zeus’la birleşmiş ve ondan Pandia adlı bir kız doğurmuş, Arkadya’da tanrı Pan’la sevişmiş, Pan da ona bir beyaz öküz sürüsü armağan etmiş. Ama en ünlü aşkı Beşparmak dağlarının çobanı Endymion’dur. Endymion’dan elli kızı olduğa bir efsanede anlatılır.)

İlk on iki titandan olan Krios ile; Pontos ile Gaia’nın kızı Eurybie birleşiminden aşağıdakiler doğar.

• Astraios
• Pallas
• Perses — bilgisiyle ün salan

Eos ve Himeros birleşiminden aşağıdakiler doğar.

• Zephyros (Batı Rüzgarı)
• Boreas (Soğuk Kuzey Rüzgarı)
• Notos (Güney rüzgarı)
• Anemoi (Rüzgarlar)
• Astraea (Yıldızlar)

Pallas ile Okeanos’un kızı Styks sevişir ve aşağıdakiler doğar.

• Zelos (Gayret/Öykünme)
• Nike (Zafer)
• Kratos (Dayanıklılık/Güç)
• Bie (Kuvvet/Kudret — Azra Erhat zorbalık, şiddet diye çevirmiştir)

Kratos ve Bie, Zeus nerede ise oradadırlar, ondan ayrılmazlar. Zeus, titanlara karşı yanında savaşanların şeref paylarını koruyacağına ve Kronos’un pay vermediklerine de pay vereceğine söz verir. Styks, babası Okeanos’un sözünü dinleyerek Olympos’a ilk gidenlerden olur ve Zeus’u destekler. Böylece, Zeus onun çocuklarını kendi yüce katına yerleştirir, hem de tanrılar Styks üzerine yemin ederek onu onurlandırmaya başladılar.

Gaia ile Uranos’un titan çocukları Phoibe ve Koios sevişerek aşağıdakileri doğurdu.

• Leto
• Asterie

Krios ile Eurybie’nin oğlu Perses, Asterie’yi sarayına kaçırır. Bu birliktelikten aşağıdaki doğar.

• Hekate

Zeus, Hekate’yi herkesten üstün tutar. Ölümsüzlerin ona büyük saygısı vardır. Ölümlüler onun adına adak sunar. Uranos ile Gaia’nın bütün çocukları kendi paylarından pay vermiştir Hekate’ye. Hekate kimi isterse onu parlatır ve dileklerini yerine getirir. Denize açılanlarda Hekate’ye başvururlar. Zeus onu gençliğin besleyicisi yapmıştır.

9. Olimpos Tanrılarının Doğuşu

Titan Rheia ve Kronos’un beraberliğinden aşağıdakiler doğar.

• Hestia (Hestia evlenmek istememiş ve Zeus’tan ömrü boyunca kız oğlan kız kalabilmek için söz almıştır. Ayrıca tanrılar ve insanlar arasında büyük bir onur payı elde etmiştir: her tapınakta ve her evde sunağı vardır. Çünkü ateşin yandığı ocak konutlarda kutsal bir yer sayılır. )
• Demeter
• Hera
• Hades
• Poseidon
• Zeus

Ancak, Kronos çocuklarından biri kral olucak diye onları yiyordu. Çünkü Gaia ve Uranos ona, oğluna yenilmenin kaderinde olduğunu söylemişlerdi.

Rheia, Zeus’u dünyaya getirdiği gün anası ve babası olan Gaia ve Uranos’a yalvarır kendisine yardım etmesi için. Böylece, Rheia Kronos’a bir taş sarıp da verir. Kronos oğlunu yuttuğunu sanarak, bir taş yutar.

Zeus’u Girit’te Lyktos’a götürürler ve mağarada saklarlar, Gaia onu besler.

(Azra Erhat’tan notlar: Rhea, Zeus’u mağarada sakladığı zaman, Amaltheia diye bir orman perisi de bebeği bir keçiye emzirtmişti. Güneş tanrı Helios’tan doğma korkunç bir yaratıkmış bu keçi, Titan denilen devler bile donakalırmış onu görünce. Zeus büyüyüp egemenliği elde etmek için giriştiği savaşta bu keçinin derisinden bir kalkan yapıp, Titan’lara karşı kullanmış onu, bu kalkana sonralan Athena öldürdüğü Gorgo canavarının saçları yılanlarla örülü kafasını da katmıştı. Kalkan yılanlardan saçaklı, püsküllü olarak anlatılır, savaşta düşmana karşı kullanıldı mı, dehşet içinde püskürtür her göreni)

Yıllar sonra Zeus babasını yenince, Kronos çocuklarını kusar. Ve ilk kustuğu taş olur. Bu taşı Parnassos Eteklerinde (Kehanet merkezi Delphoi) Pytho’ya dikerler. (Muhtemelen Delfi’deki Phytia).

Sonra, Uranos’un zincire vurduğu ve Kronos’unda kurtarmadığı Kiklopları Zeus kurtarır. Kikloplar (Brontes– gökgürültüsü, Steropes-parıltı, Arges– şimşek) Zeus’a hediye olarak yıldırım ve şimşekleri hediye etmişlerdir.

10. Iapetos Oğulları ve Prometheus

Gaia ve Uranos’un oğlu titan Iapetos ile Okeanos’un kızı Klymene beraberliğinden aşağıdakiler doğmuştur.

• Atlas — azgın yürekli
• Menoitios — kendini beğenmiş
• Prometheus — cin fikirli
• Epimetheus — yarım akıllı

Epimetheus, Zeus’un Hephaistos’a yarattırdığı Pandora’yı eş olarak almıştır, bu yüzden Hesiodos ona yarım akıllı der. Zeus, Menoitios’u Erebos’un (karanlık) yıldırımları ile vurarak göndermiştir. Atlas ise dünyanın bittiği yerde, Akşam perilerinin karşısında Gök’ü omuzları üzerinde tutmaktadır. Hesiod, tam burada gece (Nyx) ile gündüz (Hemera)’nın bir an için buluşup ayrıldığı yer olduğunu söyler.

Son olarak Prometheus’u Zeus çözülmez zincirlere vurup, boyunun iki katı bir sütuna bağlamıştır. Üzerine de bir kartal salmıştır, her gün Prometheus’un karaciğerini yer, ve karaciğer her gece geri büyür. Herakles, Prometheus’u bu insafsız işkenceden kurtarır. Zeus, oğlu Herakles’in şanı için buna ses çıkarmaz.

11. Prometheus’un Düzeni

Tanrılar ve insanların Mekone’de çatıştığı zamanlarda, Prometheus koca öküzü ikiye bölüp sofraya getirir. Öküzün yarısı yağlı et, diğer yarısı kemiktir.

Zeus, bu paylaşımın adil olmadığını söyler. Prometheus da kurnazca hangi payı istiyorsa onu almasını söyler. İnsanlar bu yüzden kurbanların kemiklerini tanrılar için sunakta yakarlar.

Zeus, Prometheus’un sinsiliğini anlayınca kızar. Böylece kayın ağaçlarının üzerine yıldırım gönderip de ateşi insanlığa vermez oldu.

Prometheus da insalığa Hephaistos’un ateşini bir kamışta kaçırarak verdi.

12. Zeus’un öcü: Pandora

Bunun üzerine Zeus, Hephaistos’tan bakire bir kadın yaratmasını ister. Athena bakireye urbalar giydirir, duvak takar ve başına bir çelenk koyar. Hephaistos da kendi elleri ile yaptığı altın bir taç koyar başına. Pandora’yı gören ölümlüler ve ölümsüzler şaşakalırlar. Belalı kadın soyu, Pandora’dan gelmiştir. Hep bolluk isteyen, yabanarıları gibi başkalarının emeği ile beslenen kadınlardır. Zeus da insanlığın başına bela olsun diye yaratmıştır kadını.

13. Yüzkollu Devler

Briareus, Kottos ve Gyes zincirlerle toprağın altına babaları tarafından (Uranos) tıkılmıştır. Zeus, Gaia’nın öğütlerine uyarak onları kurtarır. Bu şekilde şanlı başarısına ulaşır.

14. Devler ve Tanrılar Savaşı

Titanlar Yunanistan’daki Othrys’te (Teselya); Tanrılar ise Olympos’ta otururlar. Tanrılar ve titanlar on yıl boyunca savaşmıştırlar. Ama tanrılar yüzkollu devlere kendi yedikleri baldan ve şaraptan verir ve Zeus, onları kurtardığını kendisine borçlu olduklarını hatırlatır. Yüzkollu devlerden Kottos, bunu bildiklerini ve titanlara karşı savaşacaklarını söyler.

Böylece, yüzkollu devler, Tanrıların safına katılarak savaşa devam ederler. Yer gök inler bu savaştan.

15. Titanların Ezilmesi

Yüzkollu devler üç yüz taş fırlatarak titanları ezerler. Toprağın altına tıktılar onları ya da yendiklerini zincire vurdular. Tunç bir duvar Tartaros’u çevirmiştir, üç kat karanlık, toprak ve deniz örter onu da. Titanları buraya hapsetmişlerdir, Tunç kapıları Poseidon kapatmıştır. Yüz kollu devlerde bu tunç kapının önünde bekçi olarak dururlar.

16. Tartaros

O kadar derindir ki, bir yıldan varılamaz dibine. Bora üzerine bora savurur insanı. Ölümsüz tanrılar bile korkar. Nyx’in konağı da buradadır.

Atlas’ın gök’ü tuttuğu yerde gece ve gündüz buluşup selamlaşır. Biri girerken, diğeri çıkar konağa. Biri ışık taşır, diğeri ise Uyku’yu (Hypnos), Ölüm’ün (Thanatos) kardeşini.

17. Yeraltı Irmağı

Okeanos’un kızı Styks’i tanrılar sevmez ve kaynağına doğru akar. Styks tanrılardan uzakta oturur. Ölümsüzler arasında bir anlaşmazlık olduğunda, Thaumas’ın kızı İris’i Zeus, Styks’in konağına gönderir. İris, Styks’ten -Okeanos’un kolu- altın bir güğümle su alır ve Olympos’a götürür. Bu su tanrıları bile ürkütür. Suyun üzerine yalan yere yemin eden tanrılar; bütün yıl donakalır; ne şaraba ne bala dokunabilirler. Bir sene sonra iyileşince de dokuz sene boyunca diğer ölümsüzlerden, şölenlerden uzakta dururlar. Ancak on sene sonra dönebilirler Olympos’a.

18. Yeraltı Kapıları

Tartaros’un, denizin ve Gök’ün en ucudur. Tanrılar buraları sevmezler. Sarsılmaz kapının ve tunç eşiğin altında Titanlar oturur. Kottos ve Gyes oradadır. Ama Briareus yiğitliğinden ötürü Poseidon’un kızı Kymopoleia ile evlenmiştir.

19. Typhon

Zeus, titanları gökten kovunca; Gaia, Tartaros ile sevişip Typhon’u doğurur. Typhon’un yüz yılan başı vardır, gözleri ateş saçar, akılları donduran korkunç sesler yükselir ağzından.

Zeus ile Typhon korkunç bir savaşa tutuşurlar. En sonunda Typhon yediği kamçıyla yığılır, Gaia inim inim inler. Etna Dağı (Güney İtalya’da) yükselir üzerinden, alev fışkırarak.

20. Azgın Rüzgarlar

Notos, Noreas ve Zephyros’tan başka olan azgın rüzgarlar Typhon’un soyundan gelir. Denizde düzensiz eserler ve ölümlülere baş belası olurlar. Tekneleri darmadağın edip, gemicileri öldürürler. Ekinleri mahvederler.

21. Zeus ve Evlilikleri

• Metis(bilge tanrıça) — Okeanos’un kızı ve Zeus’un ilk eşidir. Ama Zeus, Metis doğuracağından Gaia ve Uranos’un sözlerine uyarak onu yutar. Bir adı da Tritogeneia olan çakır gözlü Athena, Zeus’un kafasından doğar. Metis bir oğul da doğuracaktır ama Zeus onu yutar, böylece Metis ona neyin iyi neyin kötü olduğunu her zaman bildirebilir.
• Themis (yasa tanrıça) — Gaia ve Uranos’un kızı titan. Zeus’un ikinci karısıdır ve Horalar ( Eunomia — düzen, iyi yasa, Dike — hak, adalet, Eirene — barış) doğar ondan. Moiralar — Klotho, Lakhesis, Atropos bu çocuklara bilgelik ve üstünlük vermiştir. (Atropos — ecel, Klotho — bükmek,dokumak, Lakhesis — kader, alınyazısı)
• Eurynome (uyum tanrıçası)— Okeanos’un kızıdır ve Zeus’un üçüncü karısıdır. Kharitler olmuştur bu birliktelikten — Üç güzeller: Aglaie (parlak), Euphrosyne (sevinç) ve Thalia (bitkisel geliştirme, doğanın fışkırması).
• Demeter (Tarlalar Tanrıçası) — Kronos ile Rheai’nın kızıdır ve Zeus’un kız kardeşidir. Persephone doğar bu birliktelikten ve yeraltı tanrısı Aidoneus (Hades) onu kaçırır, Zeus da kızını ona bırakır.
• Mnemosyne(titan- hafıza) — Musalar bu birliktelikten doğar.
• Leto (titan Phoibe ve Koios’un kızı) — Apollon ve ok atan tanrıça Artemis’in annesi.
• Hera — Kronos ile Rheai’nın kızıdır ve Zeus’un kız kardeşidir. Zeus’un son eşidir. Hebe’yi (gençlik tanrıçası, Herakles ölümsüzlere katıldıktan sonra onunla evlenmiştir) , Ares’i (savaş) ve Eileithyia’yı (doğum tanrıçası) doğurur. Hera, kimseyle sevişmeden kocasına öfkesinden Hephaistos’u doğurur. Hephaistos, usta sanatçı olur. (Eileithyia diğer hikayelere göre annesi Hera’nın sözünden çıkmaz; Hera düşman olduğu Leto ve Alkmene gibi kadınların doğumuna kızını göndermez.)

22. Diğerleri

• Poseidon, Nereus’un elli kızından biri olan Amphitrite ile evlenir. Bu birliktelikten Triton olur. ( Azra Erhat’tan Notlar 1: Poseidon, Amphitrite’yı kumsalda kız kardeşleri ile görür ve güzelliğine vurulur. Kız çok utangaçtır ve Atlas’ın dünyayı omuzlarında taşıdığı uzak ülkelere kadar kaçar. Poseidon peşine bir yunus balığı takar kızın ve balık kızı sırtına alarak Poseidon’a getirir. Bu beraberlikten kimilerine göre hiç çocuk olmamıştır, kimilerine göre Triton doğmuştur.) (Azra Erhat’tan notlar 2: Triton, Argonot’lara Akdenize çıkmanın yolunu gösterdiği söylenir. Birçok kaynaklarda Libya’da Tritonis gölünde oturduğa, Pallas adlı bir kızı olduğu, bu kızın tanrıça Athena’nın efsanesinde rol oynadığı belirtilir. Triton, kimi zaman bir tanrıya değil de, birçok deniz yaratığına verilen ad olur.)
• Ares ve Afrodit birleşmesinden ise Phobos (bozgun) ve Deimos (korku) doğar. Sonra da Harmonia (uyum)doğar, Harmonia; Thebai’nin kurucusu Kadmos ile evlenir.
• Atlas’ın kızı Maia( Peliad-Ülker yıldızı) ile Zeus’un birleşmesinden tanrıların habercisi Hermes doğar.
• Kadmos ve Harmonia’nın kızı Semele’dir. Semele, Zeus ile sevişir ve Dionysos’u doğurur. Semele ölümlü olmasına rağmen sonra tanrı olur.
• Alkmene ile Zeus’un birleşmesinden Herakles doğar.
• Hephaistos, Kharitlerin en genci Aglaie’yi alır kendine.
• Altın saçlı Dionysos da, Minos’un kızı Ariadne’yi alır. Zeus, Ariadne’yi ölümsüz yapar.
• Hebe, Herakles ölümsüzlere katıldıktan sonra onunla evlenir.
• Titan Hyperion’un oğlu Güneş Helios ile Okeanos’un kızı Perseis evlenir. Bu evlilikten Kirke ve Kral Aietes doğar.
• Aietes de, Okeanos’un kızı İdyia’in gönlünü Afrodit’in büyüsü ile çalar ve evlenir ve Medeia doğar. (bknz Euripides — Medea ya da Argonotlar)

23. Ölümlü ile evlenen tanrıçalar

• Demeter, Iasion ile Girit’in nadaslı tarlasında sevişir ve Plutos’u (bolluk) doğurur. (Not: Iasion; çoğu kaynağa göre Peliad Elektra ve Zeus’un oğlu, Dardanos’un kardeşidir. Truva Soyu Dardanos’tan gelir. Bahsedilen sevişme, Kadmos ile Harmonia’nın düğününde olmuştur.)
• Ares ve Afrodit’in kızı Harmonia ile Fenike Prensi Kadmos’un evliliklerinden İno, Semele, Agaue ve Autonoe kızları ve Polydoros isimli oğulları olur. ( Bknz. Agaue — Euripides, Bakkhalar, Bknz Aristaios-Autone-Aktaion, İno — bknz Altın Post Efsanesi, Odessa, Semele — Dionysos)
• Autonoe ve Ariastaios evlenir.
• Okeanos’un kızlarından Kallirhoe, Afrodit’in dürtüsü ile Khrysaor (Medusa’nın kesik başından oluşan dev) ile beraber olur ve Geryoneus’u doğurur. Geryoneus’u, Herakles öldürür.
• Eos (Şafak), (Truva kralı Laomedon’un oğlu)Tithonos ile evlenir ve Memnon’u ve Emathion’u doğurur. Memnon Habeşistan kralıdır. Emathion da kraldır. (muhtemelen Arabistan) (Azra Erhat’tan Notlar Memnon Aithiopis, yani Etyopya kralıdır, Troya savaşının Hektor’un ölümünden sonraki bölümünde önemli bir rol oynar, Troya’ya gelir ve Akhilleus’a karşı savaşa katılır, Memnon Akhilleus’un elinden ölür.)
• Eos (Şafak), Kephalos ile birleşerek parlak Phaeton’u doğurur. Afrodit de Phaeton’u kaçırıp kendi tapınağına bekçi yapar. (Şafak tanrıça Eos’un evlenmeleri hep ölümlülerledir. İlk kocası Tithonos’tan sonra, Eos Atina kralı Pandion’un oğlu Kephalos’u kaçırır, onu Suriye’ye götürür ve orada sevişirler. Tanrıça bu birleşmeden Phaeton’u doğurur Kephalos sonra Attika’ya döner ve Prokris ile evlenir, ama bu evlenmesi de maceralı geçer, bir kıskançlık sonucu Prokris’i öldürür.)
• Kral Aietes’in kızı Medeia’yı Aison’un oğlu İason kaçırır. İason, Pelias’ın (babasının üvey kardeşi) buyruğu ile çetin işler başarmıştır. Memleketi İolkhos’a döndüğünde, Medeia ile evlenir ve Medeios isimli oğulları olur. Medeios’u da Kheiron(ünlü sentor, Kronos’un oğlu) büyütür.

(Azra Erhattan Notlar: Kronos ile Philyra’nın oğlu diye bilinen Kheiron at adamların en ünlüsüdür. Kheiron bir doğa adamıdır ve doğadan aldığı derslerle birçok yiğitler yetiştirmiştir. Bunların arasında Akhilleus olduğu gibi, Asklepios ve Apollon gibi tanrılar da vardır. Bunlara avlanmayı, savaşmayı, hekimliği öğrettiği gibi, müzik ve ahlâk üzerinde de eğitmiştir. Kheiron’un ölümü Herakles’in elinden olur. Kronos, deniz perisi Philyra ile birleşmek için bir at biçimine girmiş, Kheiron da bu yüzden yarı insan, yarı at bedeniyle doğmuştur.)

• Nereus’un elli kızından Psmathe Afrodit’in etkisi dolayısıyla Aiakos ile sevişerek, Phokos’u doğurur. ( Zeus ile su perisi Aigina’nın oğlu Aikos’tur ve anasının adını taşıyan Aigina adasının kralıdır. Adasındaki vatandaşları vebadan ölünce, Zeus’a yalvarmıştır ve Zeus adadaki karıncaları insanlara dönüştürerek Myrmidonları yaratır. Psmathe’yi baştan çıkarmaya çalışır. Fok balığına dönüşerek, Aiakos’tan kaçmaya çalışsa da başaramaz ve Phokos’u doğurur. Phokos atletik yarışmalardan hep kazandığı için üvey kardeşleri Peleus ve Telamon tarafından başına disk atarak öldürülür. Aikos oğullarını bu yüzden adadan kovar.)
• Thetis ile Peleus evlenerek, Akhilleus doğar.
• Afrodit, (Truva soyundan) Ankhises ile sevişerek Aineias’ı İda Dağında doğurur. (Bknz Aineias Destanı)
• Helios’un kızı Kirke, Odysseus ile sevişerek Agrios ve Latinos’u doğurur. Tyrsenler ülkesinin başındadırlar. (Tyrsenler: Etrüskler, İtalyanın Tiber ile Arno nehirleri arasındaki bölgede yaşamış toplum)
• Okeanos’un kızı Kalypso ve Odysseus’un Nausithoos ve Nausinoos isimli çocukları olmuştur.

MUSALAR İLE İLGİLİ RESİMLER — İLHAM PERİLERİ

KHARİTLER İLE İLGİLİ RESİMLER — 3 GÜZELLER

AFRODİT’İN DOĞUŞU

YARATILIŞ

KİKLOPLAR — TEK GÖZLÜ DEVLER

HESPERİDLER — BATILI GECE KIZLARI

NYX — GECE TANRIÇASI

MOİRAİLAR — KADER TANRIÇALARI

HYPNOS

NEMESİS — İNTİKAM TANRIÇASI

ERİNYELER

NEREUS’UN 50 KIZI — NEREİDLER

HELİOS — GÜNEŞ TİTANI ve SELENE — AY TİTANI

EOS — ŞAFAK TANRIÇASI

MNEMOSYNE — HAFIZA TİTANI

PANDORA